Montessori Eğitimi Nedir?

Montessori Eğitimi Nasıl Olmalıdır?

Amacı bireyde istendik ve olumlu davranış değişikliği gerçekleştirmek olan eğitim; doğumla başlayıp, ölene kadar devam eden bir süreçtir. Ebeveynlerin, bebekleri doğduğu günden itibaren en önemli uğraşı ise bebeklerinin iyi bir eğitim almasıdır. Bebeklerinin eğitimi için araştırma yapan anne babaların son zamanlarda çok sık duyduğu kavramlardan biri de montessori eğitimi yöntemidir. Peki her geçen gün popülerliği artan bu eğitim yönteminin amaç, yöntem ve uygulanabilirliği nedir?

Montessori Eğitim Yöntemi Nedir?

İtalyan pedagog ve antropoloji uzmanı Maria Montessori tarafından 1900’lü yılların başlarında geliştirilen bir yöntemdir. İlk olarak öğrenme geriliği olan çocuklarla çalışmalar yapan Maria Montessori, 1907 yılında kendi okulunu açmıştır. Bu okulda normal gelişim düzeyindeki çocuklarla çalışarak; öğrenmede metot değil, çocuğun kişiliğinin ön plana çıkarılması gerektiği sonucuna ulaşmıştır.

Yaklaşık 100 yıldır tüm dünyada tanınan ve uygulanan montessori, çocuk merkezli bir eğitim yaklaşımıdır. Montessori eğitim yöntemi temelinde her çocuk özeldir; her çocuğa kendi özellikleri ve gelişimsel hızına uygun, aktif olacağı, süreci yönetebileceği ve bağımsız bir öğrenme ortamı hazırlanmalıdır. Bu ortam bireye potansiyelini geliştirebileceği, yaratıcı fikirler üretebileceği, keşifler yapabileceği faaliyetler ve doğal yaşantılar sunabilmelidir.

Montessori Eğitimi Hangi Prensipleri İlke Edinir?

Çocukların duygularına ve ruhuna önem veren montessori eğitimi, çocuğu merkeze alırken bazı temel ilkeler doğrultusunda hareket etmektedir. Bu ilkeler çocukların özgürce keşfedebileceği, kendi hatalarını denetleyerek telafi edebileceği, sosyal ilişkilerini kendi istekleri doğrultusunda kurabileceği ve özgür seçimler yapabileceği bir eğitimin olmazsa olmazıdır.

Montessori İlkeleri

• Çocuğun Kişiliğine ve Seçimlerine Saygı Gösterilmelidir

Her çocuğun farklı olduğu ilkesine dayanan bu eğitimde, temel prensip çocuğun kişiliğine, gelişim özelliklerine, isteklerine ve öğrenme şekline saygı duymaktır. Çocuğa kendini ifade edebileceği ve özgür seçimler yapabileceği ortamlar yaratmak, çocuğa saygı duymanın en önemli göstergesidir.

Montessori çocuğa “Sulu boya ile çiçek temalı bir resim çizeceğiz.” demez. Çocuk eğer isterse resim yapar ve konusunu, çalışma yapacağı ortamı ve kullanacağı boyayı da kendisi seçer. Bu yöntem ile büyüyen çocuklar bağımsızdır. Bağımsız bireyler ise hem kendine hem de başka insanlara saygı duyarlar.

• Çocuğun Gelişimindeki Kritik Dönemleri Dikkate Alır

Çocuklarda belirli yaş aralıklarında belirli özellikler ön plana çıkmaktadır. Belirli özelliklerin geliştiği ve ilgili davranışın en iyi öğrenildiği bu dönemlere kritik dönem denir. Montessori yaklaşımı, çocuğun o gelişim alanında en istekli olduğu kritik dönemi yoğun faaliyetlerle destekleyerek, olumlu davranış değişikliği gerçekleştirilmesini sağlar. Örneğin, 1-3 yaş arası konuşma için kritik dönemdir. Bu nedenle montessori bu yaş aralığındaki çocuğa, dil gelişimini desteklemek için yoğun, kesintisiz ve disiplinli faaliyetler sunar. Çocuk bu faaliyetler sırasında kendi gelişimini doğal olarak takip ederek, doğal bir süreç içerisinde ilerler.

• Farklı Yaş Gruplarının Bir Arada Eğitilmesinden Yanadır

Montessori metodu, farklı yaş gruplarının bir arada eğitim alması gerektiğini savunur. Çünkü karma yaş grubunda; küçük yaştaki çocuklar büyük çocukları taklit ederek öğrenirken, büyükler de küçüklerle liderlik rollerini geliştirirler. Karma yaş grupları; 0-3, 3-6, 6-9, 9-12 ve 12-15 yaş aralıklarındaki çocuklar bir arada olacak şekilde hazırlanır. Böylece fazla yaş farkından kaynaklanabilecek olumsuzlukların önüne geçilmiş olur.

• İlk 6 Yaş Önemlidir

Montessori, bireyin karakterine dair temellerin ilk 6 yaş içerisinde atıldığını kabul eder. İlk altı yaş sağlam temeller atan birey, sonraki yıllarda o temelin üzerine sağlam, kendine güvenen ve kendini gerçekleştirmiş bir karakter inşa edebilir.

Bu dönemin ilk üç yılında bebekler, çevrelerindeki yaşantılar aracılığıyla sayılar ve renkler gibi bilişsel kavramları, konuşmayı ve duyguları pasif bir şekilde çevrelerinden edindikleri yaşantılar aracılığıyla öğrenirler. Ancak üç yaşından 6 yaşa kadarki süreçte öğrenme daha aktif gerçekleşir. Çocuk sadece çevrenin sunduklarıyla değil, kendi zekâ ve bilinciyle araştırarak çok yönlü bir gelişim gösterir.

• İyi Hazırlanmış Çevre Koşulları

Monessoriye göre en iyi öğrenme ortamı; çocukların rahatça hareket edebileceği, özgürce seçim yapabileceği, dilediği faaliyetlerle araştırıp öğrenebileceği alanlar yaratılarak ve doğru materyaller seçilerek hazırlanır. Öğrenciler bu alanda hem iş birliğine dayalı hem de bireysel olarak öğrenme imkanı bulabilirler. Çocuk ister masada, ister yerde, isterse bahçede faaliyetlerini özgürce gerçekleştirebilir.

• Montessori Materyalleri

Materyaller, öğrencilerin duyularını harekete geçirerek dünyayı keşfedebilmeleri için imkan sağlar. Bu materyallerin en önemli özelliği, öğrencinin kendi hatasını fark ederek, telafi ve kontrol etmesine olanak sağlamasıdır. Yani öğrenci bireysel faaliyetini yaparken hata yaptığında, öğretmeni ya da başka birisinin “yanlış yaptın” demesine gerek kalmadan, nerede hata yaptığını bularak doğru bilgiyi kendi deneyimleri ile keşfeder.

• Müfredat Programı

Klasik eğitim anlayışında müfredat programı; önceden hazırlanıp, çocukların bireysel farklılıklarına, ilgi ve yeteneklerine bakılmaksızın, herkese aynı programın uygulandığı bir yöntemdir. Montessori programı ise; bir süreç içerisinde, çocuğun bireysel özelliklerine ve öğrenme hızına göre hazırlanır. Program öğretmene rehberlik görevi vererek, öğrenciyi merkeze alır.

• Öğretmenin Rolü

Montessori eğitimi öğrenciyi merkeze alırken, öğretmene de çok önemli sorumluluklar verir. Bu yaklaşım odaklı bir eğitimde, öğretmen iyi bir rehber olmalıdır. Öğretmen her ders için her çocuğa ayrı bir günlük plan hazırlar. Plana çocuğun günlük psikolojik durumu, sağlık koşulları ve davranışlarındaki değişiklikler de dahil edilir. Bu plan uygulanırken öğretmen talimat vermez, varlığını sezdirmez; ancak öğrenci ihtiyaç duyduğunda öğretmeninden yardım alabileceğini bilir. Öğretmen ve öğrenciler arasındaki ilişkinin en temel taşlarından biri de birbirlerine karşılıklı saygı duymalarıdır.

Türkiye’de daha çok 0-6 yaşa denk gelen okul öncesi dönemde uygulanan montessori eğitimi, artık ilkokul eğitim ve öğretim çağındaki çocuklarda da uygulanmaktadır. Dünyada ise çok daha yaygın olan montessori, lise ve üniversitede hatta daha ileri dönemlerde de başarıyla uygulanmaktadır.