Günümüzde pek çok anne baba, bebekler için eğitici olduğu iddia edilen bebek kanallarını ve “Baby Einstein” ya da “Brainy Baby (Akıllı Bebek)” gibi dvd setlerini çocuklarına seyrettirmekte ve bunlardan gelişimsel fayda beklemektedir.
Ülkemizdeki kesin rakamlar bilinmese de bebekleri televizyona maruz bırakmanın oldukça yaygın olduğu gözlemlenmektedir. Maalesef ki bu içerikler eğitici bir kazanım sağlamadığı gibi erken yaşlarda dil ve zeka gelişime ciddi zararlar vermektedir.
TV’nin bebek gelişimini nasıl etkilediği konusunda yapılan araştırmalar televizyonun sakıncalarını net şekilde ortaya koymuştur.Bilgi! 2007 yılında Journal of Developmental Psychology’de yayınlanan bir çalışmaya göre, 8-16 aylık dönemde bir bebeğin TV seyrettiği her saat başına 3 yaşındaki dil becerisinin 6-8 kelime daha geri olduğu gösterilmiştir.
Yaşamın ilk yıllarında dil ve zeka gelişimi çok hızlıdır. Araştırmalara göre beyin gelişiminin %70’i yaşamın ilk yılında %90’i ise ilk 5 yılda tamamlamaktadır.
Televizyon ise beyinin gelişim mekanizmasına aykırı prensiplerle çalışır. Bir bebeğin görsel olarak derinlik, boyut, perspektif farklılıklarını anlaması beyin gelişimi adına attığı en önemli adımdır. Oysaki televizyondaki görüntüler bebeklerin boyut farklılıklarını anlamasına yardım etmez. İki boyutlu bir çizim ile üç boyutlu gerçek bir nesne arasındaki farkı bebekler televizyondan öğrenemezler.
Televizyonda derinlik yoktur. Bebekler televizyonda hangi nesnenin daha uzak hangisinin daha yakın olduğuna karar veremez. Erken yıllarda tamamlanan diğer önemli bir beyin gelişimi aşaması da, nesnelere farklı açılardan bakınca onları farklı şekillerde göreceğimiz bilgisidir.
Oysa televizyondaki görüntülere hangi açıdan bakarsak bakalım aynı şeyi görürüz. Yetişkin beyin televizyondaki bu yanılsamayı ayırt edebilir ama bebek beyni yanılır. Hatta bebekler televizyon ekranında gördükleri şeyleri ayrı ayrı figürler olarak değil bir bütün olarak algılarlar. O sebeple de figürleri takip edip izlemek yerine, ekranın tamamına adeta hipnotik bir etkiyle ve boş gözlerle dalıp giderler.
Çocuğunuzu 2 yaşın altında ekrandan kesinlikle uzak tutmanızı tavsiye ederim.
Siz yokken çocuğunuzla ilgilenen bakıcı, büyükanne gibi kişileri de televizyonun gelişimsel sakıncaları konusunda bilgilendirin.
Düşük sosyo-ekonomik koşul ve eğitim düzeyinden gelen kişiler, televizyonun gün boyunca açık olmasını normal ve doğru görebilmektedir. Özellikle ülkemizde, bakıcıların çocukları televizyonun karşısına oturtup günün büyük kısmını bu şekilde geçirdikleri bilinmektedir.
Benim tavsiyem yaşamın ilk yıllarında mümkün olduğunca çocukla birebir zaman geçirmeye, karşılıklı etkileşim ve oyunlara, özellikle de resimli kitaplara öncelik vermeniz olacaktır. Televizyonu 2-3 yaşından sonra çocuğunuzla birlikte seyretmek koşuluyla günde yarım saati geçmeyecek şekildeçocuğunuzun yaşamına sokabilirsiniz.
Yaşamın ilk yıllarında çocuğunuzun gelişimine yapacağınız yatırım geri dönüşü en yüksek ve en değerli katkıdır. Bu verimli dönemi televizyon ile boşa harcamayın. Yaşamın ilk yıllarındaki gelişimi destekleyici ebeveynlik yaklaşımları, beyin geliştiren oyun fikirleri ve diğer sorularınız konusunda uzmanlara başvurup profesyonel destek almaktan çekinmeyin.
Uzman Psikolog / Pedagog Sinem Olcay
