Konuşma seslerinin çıkarılmasına artikülasyon denmektedir. Bu seslerin çıkış yerlerinin, biçiminin yanlış üretilmesi, artikülasyon bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Artikülasyon (sesletim) bozukluğu, konuşma seslerinden yanlış üretilmesidir.
Artikülasyon Bozukluğunun Nedenleri
Konuşma organlarındaki bozukluktan artikülasyon bozukluğu meydana gelebilir. Dudak yarıklığı, diş yapısındaki bozukluklar, çenenin açık veya kapalılığı, alt çenenin geride olması, damağın düz veya gereğinden fazla çukur olması, dilin büyük veya küçük olması gibi kusurlar artikülasyon bozukluğuna sebep olabilir.
Bir konuşma sesinin doğru üretilmesi için o ses üretiminde gerekli olan motor hareketin yapılması gerekir. Artikülasyon bozuklukları, konuşmanın motor üretiminin bozulması ile meydana gelmektedir. Bir nedene bağlı olarak çıkmayan artikülasyon bozukluğu fonksiyonel artikülasyon bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Çocuk, kelimeleri öncelikle duyarak öğrenir; seslerin ayrımına ancak dinleme sonucu ulaşabilir. İşitme sorunları olan çocuklar kelimelerin ses algısına sahip olamadıklarından artikülasyon bozukluğu ortaya çıkabilir. Zekâ geriliği de artikülasyon bozukluklarına sebep olabilir. Bazı bozukluklar da tamamen yanlış öğrenmeye, çocuğun konuşma şevkinin kırılmasına, konuşmanın engellenmesine, konuşmayı pekiştirmeye imkân vermeyen ortama bağlı olabilir.
Artikülasyon bozukluğu dört farklı şekilde ortaya çıkmaktadır:
Atlama: Sözcüklerin bir kısmının ya da kelimedeki harflerin birkaçının söylenmesi şeklinde görülür.
Yerine koyma: Sözcüklerdeki sesin yerine başka seslerin getirilmesiyle ortaya çıkar.
Çarpıtma: Çıkarılan sesler doğru değildir fakat doğru olana yakın sesler çıkarılmaktadır.
Ekleme: Kelimelere bulunmayan harflerin eklenmesiyle oluşur.
Artikülasyon Bozukluğunun Tedavisi
Öncelikle teşhis edilen bozukluklarda tıbbî müdahale gereken durumlarda uzman doktorlara müracaat edilmelidir. Bütün konuşma bozukluklarında zihinsel ve fiziksel etkinlikler birlikte yapılmalıdır. Zihinsel olarak telkinlerle çocuk iyileşmeye yüreklendirilmelidir. Artikülasyon bozukluğunun ağırlık derecesi tespit edilerek bozuk olan seslerin sözcük içindeki yeri belirlenmelidir. Saptamanın daha doğru eksiksiz, ayrıntılı ve dizgili biçimde yerine getirilmesi için artikülasyon testleri kullanılmaktadır. Artikülasyon testleri; çocuğu konuşturma, okutma, sorulara karşılık verme gibi değişik biçimlerde olabilmektedir. Hangi testlerin kullanılacağı çocuğun durumuna bağlı olarak değişir. Okuma biliyorsa okumaya yönelik testler (paragraf-tümce testleri), bilmiyorsa (resimli nesneli-sorulu) testler kullanılır. Çocukla serbest konuşularak da teşhis yapılabilir. Değerlendirme sonrasında uygun tedaviye başlanır.
Ne Zaman Bir Uzmana Başvurmalısınız?
Çocuğun 5 yaşına kadar “r” harfi dışında bütün harfleri çıkarması gerekir. Eğer çocuğunuzun konuşmasındaki bozukluk yoğun ise 4 yaşına kadar, yoğun değil ise 5 yaşına kadar bir uzmana başvurmalısınız. Konuşma yapısı yerleşmeden uzmandan yardım alınması daha kısa ve etkili sonuç alınması için önemlidir.
