Aşılama basit bir tedavi seçeneği olup aileyi fazla yormaz, aşılamanın maaliyeti düşüktür. Ancak her zaman akılda tutulması gereken husus aşılama tedavisi ile hamile kalma oranları &15-20 arasındadır.
Diğer deyişle 10 tane aşılama yaptıran kadından sadece 1 ya da 2 si aşılama ile hamile kalabilir.Bu nedenle aşılama tedavisi yaptıranlar büyük bir beklenti içinde olmamalıdır. Çünkü beklenti umut ne kadar fazla olursa aşılama sonrası hamilelik olmazsa hayal kırıklığı da o derece büyük olacaktır.
Aşılama tedavisi nedir?
- Aşılama veya tıbbi deyimi ile IUI özellikle erkeğe bağlı sperm problemlerinde ve nedeni belirlenememiş gebe kalamama durumlarında uygulanan bir tedavi yöntemidir.
- Aşılama yapılabilmesi için;
- Spermlerin belli sayı da belli hareketlilik ve yapısal özelliklere sahip olması,
- Kadında ise yumurta üretimi ve rahimle ilgili sorun olmaması ve de en azından bir tüpün sağlıklı çalışması gerekmektedir.
Diğer bir deyişle hafif orta sperm sorunlarında aşılama tedavisi faydalı olur. Ciddi ileri derece sperm bozukluklarında , sperm sayısı belirgin olarak az ise aşılama tedavisi etkili olmaz. Hafif orta derecede sperm sorunu var ise spermler embriyologlar tarafından bir dizi işlemlerden geçirilir. Böylece spermin sayısı çoğalır( mililitredeki ) konsantrasyonu artar hareketi artar. İşlemden geçirilen bu sperm rahmin içine aşılama katateri ile bırakılır.
Normal birliktelik esnasında iyi ve kötü tüm spermler önce vajinaya dökülür. Buradan rahim ağzını ve rahmi geçip tüplere ulaşması gerekir iken aşılama da iyi kalitedeki spermler tüplere doğru bırakılır. Bu da gebelik şansını arttırır.
- Aşılama, kısırlığın nedenine yönelik bir tedavi olmayıp gebelik şansını artırmaya yöneliktir.
- Aşılamada amaç; döllenme ortamı olan fallop tüpleri içinde daha fazla yumurta ve sperm bulundurarak birbirleri ile buluşma şansını artırmaktır.
Aşılama Nasıl yapılır? Aşılama aşamaları nelerdir?
- Öncelikle yumurtalıkların ilaç ile uyarılması gerekir.
- Bu ağızdan kullanılan bir hap ile ya da cilt altına günlük yapılan bir iğne vasıtası ile yapılır.
- Yumurtalıkları uyarmadan normal olarak gelişen tek yumurta ile aşılama yapılması %5’in altında gebelik oranı vereceğinden tercih edilmez.
- Sorun erkeğe bağlı sperme ait olsa dahi yumurtalıkların uyarılması önerilmektedir.
- İğne ile yapılan uyarıda daha fazla yumurta elde edildiğinden bir miktar daha fazla gebelik oranları elde edilmektedir.
- Ayrıca hapların rahim iç tabakası üzerine olumsuz etkileri olabilir. Bu da gebelik şansını olumsuz etkileyebilir.
- Ancak iğne tedavisi daha pahalıdır.
- Hap veya iğne uyarılan yumurtaların gelişiminin kontrolu vajinal ultrason ile yapılır.
- Hasta ilk kez adet döneminde görülür. sorun yok ise tedaviye başlanır.
- Adet döneminde yumurtalıkta kist ya da rahim içinde polip myom var ise aşılama tedavisine başlanmamalıdır.
- İlaç tedavisi esnasında belli aralıklarla 2-3 kez hastaya ultrason yapılır. Yumurta gelişimi vajinal ultrason ile takip edilir.
- Yumurtalar olgunlaştığı zaman çatlatma iğnesi verilir.
- Bu iğnenin uygulanmasından 36-40 saat sonra erkekten alınan sperm yıkanarak hareketliliği artırılır ve küçük bir hacim içine yoğunlaştırıldıktan sonra aşılama katateri denilen ince bir borucuk ile rahim içine verilir.
- Gelişen yumurta sayısının 3’ün üzerinde olduğu kadınlarda çoğul gebelik olasılığı olduğu için sağlık bakanlığımızın önerisi doğrultusunda çift bilgilendirilmeli ve tedavi iptal edilmelidir.
- Eğer çok sayıda yumurta gelişirse iptal etmek yerine tedavinin yönü IVF ( tüp bebek) tedavisine değiştirilebilir.
Aşılama da bebek nasıl oluşur?
Birtakım işlemlerle hareketi arttırılan ve yoğunlaştıran spermler kanallara doğru rahim içine bırakılır.Tüplerde ilerleyen spermlerden en hızlı ve en güçlüsü yumurta hücresine ulaşır.Yumurtanın kabuğunu aşan tek sperm yumurta ile birleşir.Bu birleme sonrası yumurtanın kabuğu tamamen kapanır . Başka spermler bu tabakayı geçemez.Birleşme sonrası zigot– embriyo oluşur.Bu yapı tüplerde ilerleyerek 5 gün sonra rahime gelir ve burada tutunma olur.Bu birleşmeden 4 hafta sonra ( gebeliğin 6. haftasında ) kalp atımları başlar.
Aşılama günü lekelenme önemli midir?
Aşılama günü yumurta çatlamasına bağlı lekelenme ve kasık ağrısı görülebilir.Normaldir. Endişe edilmemelidir. Aksine yumurtanın çatlayıp tüpe düştüğünün işaretidir.Ama aşılama günü lekelenme her zaman görülmeyebilir. Aşılama günü lekelenme görülmemesi de olumsuz yorumlanmamalıdır.
Aşılama hangi aylarda yapılır, hangi mevsimde yapılır
Aşılama yapılması için daha uygun bir ay ya da mevsim yoktur.Aşılama12 ay dört mevsim yapılabilir.
Aşılama hemen yapılır mı
Aşılama hemen yapılmaz. Aşılama yapılması için yumurta hücresinin büyüyüp olgunlaşması gerekir. Bunun için yaklaşık 2 hafta süre gerekir.aşılamada gebelik şansı
Aşılama kriterleri; Aşılama tedavisi kimlere önerilir Aşılama kimlere yapılır? Aşılama hangi durumlarda yapılır ?
- Aşılama özellikle nedeni belirlenememiş infertilite olgularında, hafif sperm bozukluklarında uygundur.
- Yumurtalık kapasitesi düşük, yumurta sayısı az olan kadınlarda aşılama tercih edilmemeli ve en kısa zamanda tüp bebek tedavisine yönelmelidir. Çünkü aşılama için kaybedilen zaman zarfında yumurta sayısı daha da azalabilir.
- Aşılama için en az bir tüpün açık olması gerekmektedir.
- Eğer daha önce tüplerin durumu incelenmedi ise aşılama öncesinde rahim filmi veya laparoskopi ile kontrol edilmelidir.
- Tüplerin açıklığının şüpheli olduğu durumlarda aşılama yapılmamalıdır.
- Ancak genç yaşta olan, uzun süreli gebe kalamama sorunu olmayan, jinekolojik muayenesi ve ultrason incelemesi normal olan bir anne adayında tüplerde sorun olma ihtimali %5 ten daha azdır. Bu tür olgularda rahim filminin mutlaka ilk aşamada çekilmesi şart değildir.
Aşılama ile gebelik şansı; Aşılama sonrası gebelik oranı nedir?
- Aşılamanın başarısı başta kadının yaşı olmak üzere gebe kalamama süresi, tüplerin açıklığı, ve spermlerin sayı, kalitesi, yapısı ve hareketliliğine bağlıdır. Ortalama gebelik oranı %10-15 civarındadır.
- Diğer deyişle aşılama yapılan 10 kadından sadece 1 ya da 2 si gebe kalabilir.
Aşılama kimlere önerilmez;
- Anne adayı 39 yaşın üzerinde ise,
- Spermlerde ileri derecede yapısal bozukluk varsa
- Hareketli sperm sayısının 5 milyon/mL’nin altında ise
- 8 yıldan fazla gebelik istemi varsa,
- Yumurtalık rezervi düşükse çok tercih edilmez. Bu durumlarda IVF( tüp bebek) tedavisi tercih edilmelidir.
- Aşılamanın 3-4 defa yapılması ve gebeliğin elde edilemediği olgularda tüp bebek tedavisine geçilmesi önerilmektedir.
- Aşılamanın en büyük avantajı kolay bir tedavi olmasının yanında maliyetinin tüp bebek tedavisine göre düşük olmasıdır.
Aşılama sonrası dinlenme : Aşılama sonrası ne kadar dinlenmeli
- Aşılama sonrası uzun süre yatmaya gerek yoktur.
- Aşılama işleminin yapıldığı muayene masasında 10 dakikalık dinlenme yeterlidir. Bu süre işlemin yapıldığı muayene masasında olmalıdır.
- Muayene işlem yapılan masadan kalktıktan sonra imkanlar elveriyorsa yarım saat kadar hasta yatağında istirahat edilmesi hastanın psikolojisi için daha olumludur.
- İşlem günü çalışma, işe gitme, ağır aktivite spor önerilmez
- Aşılama işlemini takip eden günlerde rapor almaya, istirahat etmeye gerek yoktur. İşe gidilebilir. Yavaş hafif egzersizler yapılabilir. Ancak ev temizliği , ağır sporlar 2 hafta süresince önerilmez.
Aşılama sonrası neler yapılmalı? Aşılama sonrası nelere dikkat edilmeli
- Aşılama sonrası bir miktar kasık ağrısı ve kramp normal olarak görülebilir. Endişe etmeyiniz.
- İşlem günü biraz sakin bir gün geçirmek faydalı olabilir.
- Sürekli yatmaya gerek yoktur.
- Bol sıvı gıdalar alınmalı, proteinden zengin gıdalar tüketmelisiniz. Aşılama sonrası beslenme önerileri ayrı bir başlık altında yazımızda yer almaktadır.
- Karın içi basıncı arttıran öksürük , kabızlık , ağır kaldırma gibi aktiviteler mümkün olduğunca olmamalıdır.
- Eve gelince ılık bir duş almak faydalıdır.
- İşlem sonrası günlerde yaşama devam edilebilir. Ağır işlerden 2 hafta boyunca gebelik testine kadar uzak durulmalıdır.
- Aşılama sonrası tatil ve seyahat için bir engel yoktur.
- 5-6 saatten fazla yolculuklarda otobus tercih edilmez. Özel araç ya da uçak tercih edilmelidir. Özel araçla seyahatlerde kafein içeren gıdalar ( kahve ) tüketilmemeli, 2 saatte bir mola verilerek molalarda kısa yürüyüşler yapılmalıdır.
Aşılama sonrası ne yenmeli
- Aşılama sonrası mideye dokunan veya ağır gıdalar tüketilmemelidir.
- Pasta kek kurabiye tatlılar aşırı oranda şeker ve kalori içerir. Gebelik üzerine olumsuz etki ederler.
- Fast Food yani hazır gıdalar tavsiye edilmez.
- Proteinden zengin gıdalar tercih edilmelidir: Et süt yumurta balık tavuk süt yogurt ayran.. örnek verilebilir.
- Bolsıvı gıdalar tüketilmeli günde en az 2 litre su içilmelidir.
- Günde 1 tane kahve veya 2 bardak açık cay içilebilir.
- Folik asitten zengin gıdalar bol tükekilmelidir.
Aşılama günü, sonrası ilişki
- Aşılama sonrası cinsel birliktelik olmasının sakıncası yoktur.
- Aşılama akşamı ve bir gün sonrası cinsel ilişki faydalı olabilir. Sonraki günlerde de birliktelik olabilir.
- Normal yaşama devam edilmelidir.
Aşılama sonrası gaz
Hormonların değişmesi nedeniyle aşılama sonrası gaz şişkinlik kabızlık görülebilir.mideye dokunmayan hafif gıdalar tüketilmeli bol su içilmeli Kola fanta gibi asitli gıdalar içilmemelidir
Aşılama ilaçları
Aşılama ilaçları 3 gruba ayrılır;
1) yumurta gelişimini sağlayan ilaçlar: klomen senophen femara gonal f menogon menopur fostimon ..
2)yumurta çatlatıcı ilaçlar pregnyl, ovitrelle
3) Aşılama sonrası verilen destekleyici ilaçlar: folik asit omega 3 progesteron içeren ilaçlar
Aşılama sonrası ilaçlar , ilaç kulanımı:
- Aşılama sonrası ilaç tedavisinde esas olan aşılamayı yapan hekimin önerileridir.
- Folik asit içeren tabletler günde bir kez tok alınmalıdır.
- Bunun dışında düzenli olarak haftada 1-2 kez balık yemiyorsanız Omega 3 içeren kapsüller alınabilir.
- Bazen Aşılama sonrası progesteron tedavisi verelebilir. Progesteron tedavisi vajinal fitil ya da krem olarak yada kalçadan ya da karından iğne olarak kullanılmalıdır. Bu tedaviyi gebelik testini alıncaya kadar kullanmalısınız. Gebelik var ise gebelik süresince de doktorunuz almanızı isteyebilir.
Aşılama Sonrası Gebelik Testi; Aşılama sonrası ne zaman test yapılır?
- Aşılamadan 1 hafta sonra kanda progesteron hormonu bakılabilir. Sonuç 5 ng/ml üzerinde olması yumurtlamanın başarılı olarak gerçekleştiğinin göstergesidir.
- Aşılamadan 2 hafta sonra kanda gebelik testi yapılmalıdır. Kanda gebelik testinin ismi B-HCG dir.
- Kanama başlasa dahi mutlaka kanda gebelik testi yapılmalıdır. Kanama dış gebeliğin bir göstergesi de olabilir. İdrar testleri erken dönemde güvenilir değildir.
- Gebelik testleri 2 haftadan önce yapılmamalıdır. Yanlış sonuç verirler!!
Aşılamadan kaç gün sonra gebelik belli olur?
Aşılama olduktan en az 2 hafta 14 gün sonra test yapılmalıdır. Kanda BHCG testi yapılması uygundur.Aşılamadan sonra ultrasonla 3 hafta sonra gebelik kesesi gözükür
Aşılama sonrası gebelik belirtileri nelerdir?
Aşılama olanlarda
- -Gögüslerde dolgunluk, hassasiyet
- -Kasık ağrısı ( adet gelecekmiş gibi)
- -Halsizlik, yorgunluk, uyku hali
- -Bel ağrısı
- -Sık idrara çıkma
- -Sık acıkma
aşılama sonrası hamilelik belirtileri olarak sıralanabilir.
Aşılama sonrası belirtiler herkeste görülmeyebilir. Aşılama sonrası bu belirtilerin olmaması olumsuz olarak düşünülmemelidir.
Aşılama fiyatı
Aşılama fiyatı önemli bir konudur. Devlet hastanelerinde ücretsiz yapılmaktadır. SGK geçerli hastanelerde makul katılım payları ile aşılama işlemi yapılabilir.
Aşılama ve tüp bebek fiyatı
SGK geçerli olmayan tüp bebek merkezlerinde nerede ise tüp bebek maaliyetinin yarısı kadar aşılama ücreti çıkabilir. Bu noktada doğru karar vermek önemlidir. Aşılama işleminde gebelik şansı %15 civarında tüp bebek tedavisinde ise %50 civarındadır. Bu nedenle elimizdeki bütçenin yarısını %15 bir şans için kullanmak tüketmek her zaman mantıklı olmayabilir.
Aşılama başarı oranı
Genel olarak %10-20 arasında ortalama %15 civarındadır.Diğer deyişle aşılama olan 10 kadından 1 ya da 2 si gebe kalabilir. 8 9 tanesi gebe kalamaz.
Aşılama can yakıyor mu
Aşılama işlemi esnasında acı ağrı yoktur. Aşılama sonrası hafif kasık bel ağrısı olabilir. Normaldir.
Aşılamada cinsiyet belli olur mu?
Aşılama tedavisinde bebeğin cinsiyeti önceden belli olmaz.Spermler X ve Y kromozomları taşır .Yumurta hücresi ile X geni taşıyan bir sperm birleşirse KIZ BEBEKY geni taşıyan bir sperm ile birleşirse ERKEK BEBEK olur.Bebeğin cinsiyetini belirleyen sperm hücresidir.
Aşılama da kanama
Aşılama işlemi sırasında kanama olmaması gerekir.Ancak spermi taşıyan katater rahim ağzını kolay geçemezse kanama olabilir.Maalesef bu durum gebelik şansını olumsuz etkileyebilir.
Aşılama erken adet görme
Aşılama işlemi sonrasında 14 gün adet beklenmez. 14 günden önce gebelik testi yapılmamalıdır.Test gününden önce adet erken gelmişse aşılama işlemi başarısız olmuş olabilir. Ama emin olmak için test gününde gebelik testi yapmak gerekir
Aşılama oranları nedir?
Aşılama ile hamile kalma şansı %10-20 kadardır. Ortalama %15 kadardır.
