Çocuklarda İşitme Kaybı Nedir?
Çocuklarda işitme kaybı tanımını yapmadan önce, kulağın yapısına dair bir bilgilendirme yapmak gereklidir. İnsan kulağı üç bölümden oluşur. Bu bölümler dış kulak, orta kulak ve iç kulak olarak adlandırılır. Kulak kepçesinden başlayıp kulak zarına kadar giden kısma dış kulak, kulak zarından başlayıp salyangoza kadar kısma orta kulak ve salyangozun ardında kalan kısma ise iç kulak adı verilir. Bu üç bölgenin de kendine özel görevleri bulunmaktadır. Dış kulak dış ortamdaki sesi algılarken, orta kulak bu sesin iç kulağa doğru iletilmesini sağlar. İç kulaktaki gelişmiş sinirsel yapı sayesinde de dışarıdan alınan sesler elektriksel sinyallere çevrilir ve beyne aktarılır. Böylelikle “işitme” adı verilen süreç gerçekleşmiş olur.
Dış kulaktan başlayıp iç kulaktaki sinirlere kadar devam eden bu yolda herhangi bir hasar veya fonksiyon bozukluğu olması durumunda ise kişide işitme kaybı olarak adlandırılan durum meydana gelir. İşitme kaybı için uygulanacak olan tedavi, kulağın hangi bölgesinde sorun olduğuna göre değişiklik gösterir. İşitme kaybı eğer dış kulak veya orta kulaktan kaynaklanıyorsa kişiye çeşitli ilaç tedavileri ya da cerrahi müdahaleler uygulanabilir. Ancak iç kulak kaynaklı olan işitme kayıplarında ise kişiye işitme cihazı takılması daha uygun olabilir.
İşitme kaybı, sadece yaşı ilerlemiş kişiler için değil çocuklar ve bebekler için de olası bir durumdur. İşitme kaybı yaşayan çocukların dil öğrenimi olumsuz etkilenir ve konuşma bozuklukları yaşayabilirler. Çocuklardaki işitme kaybının tedavi edilmeden uzun süre boyunca devam ettiği durumlarda kalıcı işitme kaybı veya konuşmayı öğrenememe gibi ciddi sorunlar görülebilir.
Bu sebeple, çocuklarda işitme kaybı tedavisinin en önemli adımı, bu durumu erkenden fark etmek ve derhal uzman bir hekime başvurmaktır. Zira erken aşamalarda tedaviye başlayan çocuklarda sadece ilaç tedavisi ile iyileşme şansı yüksek iken, işitme kaybının seviyesi arttıkça ek önlemler gerekebilir ve tedavi süreci hatırı sayılır ölçüde uzayabilir.
Çocuklarda İşitme Kaybı Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda işitme kaybının birçok farklı sebebi bulunmaktadır. Eğer çocukta doğuştan gelen bir işitme kaybı varsa, bu durumun genetik sebeplere dayandığı söylenebilir. Bu durumdaki bazı çocuklarda iç kulak ve içerisinde bulunan ses iletim yapıları olması gibi gelişmemiştir ve işitme sinirleri ile kulak arasında tam bir bağlantı yoktur.
Bununla birlikte, işitme kaybı sadece iç kulakta değil orta kulakta, sinir sisteminde ya da dış kulakta da ortaya çıkabilir. Dış ve orta kulak bölgelerinde ortaya çıkan işitme kayıplarının tedavisinde günümüzde büyük bir aşama kat edilmiştir. Ancak iç kulak ve sinir sistemine bağlı olan işitme kayıplarında uygulanacak net bir tedavi yöntemi yoktur ve genellikle bu kişilere kendilerine uygun bir işitme cihazı takılır.
- Eğer çocukta dış kulak kaynaklı bir işitme kaybı söz konusu ise bunun birçok farklı sebebi mevcuttur. En yaygın dış kulak kaynaklı işitme kaybı sebepleri arasında kulak kiri, dış kulak stenozu (kulak yolunun normalden daha dar olması durumu), dış kulak yolu mantarı, dış kulakta ortaya çıkabilecek çeşitli enfeksiyonlar veya çeşitli yabancı cisimlerin kulakla teması gibi durumlar sayılabilir.
- Erken yaşta menenjit geçiren çocuklarda, hastalığın ağır seyrine bağlı olarak işitme kaybı gerçekleşmesi mümkündür. Menenjit, şiddetli ilerleyen bir hastalık olduğu için çoğunlukla kulak ile ilgili kontroller aksatılır. Böylelikle hastalığın kulağa yaptığı etki erken aşamalarda fark edilmez. Ancak bu durum oldukça risklidir, zira iç kulak sıvısında menenjit kaynaklı bir kemikleşme görülebilir. Bu da geri dönüşü mümkün olmayan sonuçlara yol açabilir.
- İşitme kaybı orta kulak kaynaklı da olabilir. Kulak zarının delinmesi, akut orta kulak iltihabı, orta kulakta fazla sıvı birikmesi, orta kulak kireçlenmesi, çeşitli travmalardan dolayı ortaya çıkabilecek orta kulak kanlanması, çekiç, örs ve üzengi kemiklerinin düzensiz ve eksik bir yapıya sahip olması gibi durumlar işitme kaybına yol açabilir. Ek olarak, orta kulakta ortaya çıkabilecek tümörler de işitmeyi olumsuz olarak etkiler.
- İç kulak kaynaklı işitme kayıpları ise oldukça ciddidir. Bunların arasında iç kulaktaki yapıların yeterince gelişememesi veya hiç gelişmemesi, genetik sebepli çeşitli hastalıklar, travma sonucu kulak salyangozunda oluşabilecek kırıklar, işitme sinirlerinin yapısındaki bozukluklar ve iç kulakta ortaya çıkabilecek çeşitli ağır enfeksiyonlar sayılabilir. Aynı zamanda menenjit ve kabakulak gibi hastalıklar da iç kulakta işitme kaybına sebep olabilir.
- Erken doğum (prematüre doğum) yapan kişilerin çocuklarında işitme sinirlerinin veya kulak içindeki kemiklerin tam gelişememesine bağlı olarak işitme kaybı görülebilir. Bunun yanında, çocuk yaşta geçirilen ciddi ateşli hastalıklar veya havaleler de işitme kaybına sebep olabilmektedir.
Çocuklarda İşitme Kaybı Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda işitme kaybının belirtileri yaşa göre farklılık gösterir. Bebeklerdeki işitme kaybının ilk belirtileri arasında dışarıdan gelen seslere karşı tepkisizlik veya alakasız tepkilerdir. Bebeklerde sağlıklı bir işitme duyusunun gelişip gelişmediğini anlamak için çeşitli yollar mevcuttur. Bebek doğduğu ilk birkaç ay içerisinde aniden duyduğu seslerde sıçramalı ve irkilmelidir. Hatta yüksek şiddetli ses duyduğunda ise ağlaması olağandır. 5. ayını doldurduğunda ise kendisine gelen seslerin yönünü fark edebilir düzeye gelmelidir.
Eğer bu aşamalarda bir aksaklık seziliyorsa, çocuk kendisine yöneltilen sözlere veya ses uyarılarına tepki veremiyorsa, seslerin yönünü seçme konusunda problem yaşıyorsa, anne-babasının sesini kolaylıkla algılayamıyorsa ve konuşma konusunda yaşıtlarından geride kaldıysa çocukta işitme kaybı belirtileri olduğu söylenebilir. Bu belirtiler ilk aşamada ebeveynler tarafından takip edilmeli, en ufak bir işitme bozukluğu belirtisi görüldüğünde çocuk muayeneye götürülmeli ve işitme testi yapılmalıdır. Böylelikle çocukta mevcut olabilecek olan işitme kaybı erkenden teşhis edilebilir. Teşhisinde geç kalınmamış olan işitme problemleri kolaylıkla tedavi edilebilir ve çocuğun ilerideki yaşamını etkilemez.
Çocuklarda İşitme Kaybı Nasıl Anlaşılır?
Yeni doğan bebeklere ilk aşamada Otoakustik Emisyon testi uygulanır. Bu test yapılırken bebeğin kulaklarına farklı şiddette sesler verilir ve bu seslerin iç kulak hücreleri tarafından nasıl karşılandığı ölçülür. Otoakustik Emisyon Testi (OAE) genellikle bebek uyurken yapılır ve bebeği herhangi bir ağrı yaşatmaz.
İşitme kaybı şüphesi olan çocuklara İşitsel Beyin Sapı Cevapları Testi (ABR) de uygulanabilir. Bu testin temel fonksiyonu, işitme kaybının şiddetini ölçmektir. Test esnasında çocuğun başına elektrotlar yerleştirilir ve uyku esnasında beyin sapına iletilen elektriksel sinyallerin değerlendirmesi yapılır.
Bir diğer test yöntemi ise kulak zarının ve orta kulağın fonksiyon seviyesini ölçen timpanometre testidir. Bu testte kulağa bir miktar hava verilir ve verilen havanın kulakta yarattığı değişimler incelenir.
Bu yöntemlere ek olarak, doktor tarafından yapılacak olan fiziksel ve nörolojik muayenelerle çocuklarda ve bebeklerde işitme kaybı olup olmadığı anlaşılabilir.
İşitme Kaybı Çocuğu Olumsuz Etkiler mi?
İşitme kaybı sadece bir şeyleri eksik duymak veya hiç duymamakla sınırlı kalan bir sorun değildir. Zira çocukluğundan itibaren işitme kaybı yaşayan kişilerin işitmeye ek olarak konuşma yetenekleri, lisan öğrenme kapasiteleri ve iletişim yetenekleri de büyük hasar alır. Çocuklar kendilerini dışlanmış hissedebilirler ve kendilerini ifade etmekte büyük zorluk yaşayabilirler. Böylelikle çocuk ileride içine kapanık bir hale gelebilir ve çeşitli psikolojik problemler yaşayabilir. Dolayısıyla çocukta işitme kaybı belirtileri fark edildiği andan itibaren bu durum ciddiye alınmalı ve derhal uzman bir doktorla iletişime geçilmelidir.
Çocuklarda İşitme Kaybı Tedavisi Nasıl Olur?
İşitme kaybının ortaya çıkışını tetikleyen pek çok unsur vardır. Bu rahatsızlığın nasıl tedavi edileceği de hastalığın sebebin ve ortaya çıktığı bölgeye bağlı olarak farklılık göstermektedir. Örneğin bebeklerde sıklıkla dış kulakta kir birikimi veya orta kulakta sıvı birikimi sebepli işitme kayıpları yaşanabilir. Bu gibi sebeplerden kaynaklanan işitme kayıpları doktor tarafından reçete edilen ilaçlarla kolay şekilde tedavi edilebilir.
Ancak işitme kaybı iç kulakta yaşanan bir problemden kaynaklanıyorsa ilaç tedavileri pek fayda etmeyeceğinden çocuğa işitme cihazı takılır. İşitme cihazının vakit geçmeden takılması büyük bir öneme sahiptir. Zira işitme kaybı tanısı konulan bebeklere erken zamanda takılan işitme cihazları, bebeğin işitme, konuşma ve zihinsel gelişimini son derece olumlu yönde etkiler.
Söz konusu tedavi yöntemleri arasında koklear implant (biyonik kulak) oldukça yaygındır. Kimi çocuklarda işitme kaybı çok ileri seviyede olabilir. Bu durumda işitme cihazı tek başına fayda etmez. Bu tip ileri seviye işitme kayıplarında çocuğa biyonik kulak ameliyatı yapılır ve işitme seviyesinde kayda değer bir iyileşme görülür.
Kulak yolunun doğuştan kapalı olduğu veya kulağın çeşitli bölgelerinde tümör kitlelerinin bulunduğu durumlarda cerrahi tedaviye başvurulabilir. Cerrahi müdahalenin doğru şekilde yapıldığı çocuklarda işitme çok büyük oranda eski haline geri dönecek ve çocuk sağlıklı bir şekilde etrafındaki sesleri algılayabilir hale gelecektir
