Yeni doğum yapmış çalışan annenin doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasak olup, bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılamaz.
İsteği halinde kadın işçiye, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık sureden sonra 6 aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu sure, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz. Ücretsiz doğum iznini de belirleyen işçinin kendisidir. İş Kanunu tarafından verilmiş bir hak olduğu için bu iznin kullanımında işverenin onayı aranmaz.
SÜT İZNİ
Anneye, cocuğu 1 yaşına gelene dek gunde toplam 1.5 saatlik sut izni hakkı verilir. Sut izninin hangi saatler arasında ve kaca bolerek kullanılacağını anne kendisi belirler. Bu konuda tam belirleyici olmamasına rağmen bazı calışanlar dilekce ile bu sut izni suresini haft alık toplayarak bir gun işe gelmeme olarak da kullanabiliyorlar. Ancak bu durum calışanın talebi ve işverenin inisiyatifi uzerine olabilir. Tarafl ar bu konuda dayatmada bulunamaz. Kadın işcilere 1 yaşından kucuk cocuklarını emzirmeleri icin verilmesi zorunlu olan gunde toplam 1.5 saatlik sut izinleri gunluk calışma suresinden sayılır. Dolayısıyla işveren, sut izni kullanan kadın işcinin ucretinden herhangi bir kesinti yapamaz.
DOĞUMDAN SONRA YARIM ÇALIŞMA
Doğum sonrasında anne isterse yarım çalışma hakkına sahiptir. Doğum sonrası analık hali izninin bitiminden itibaren (doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra 8 hafta olarak verilen izinler) çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla kadın işçiye isteği halinde; birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum halinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Bu kez; birinci doğumda 90 gün, ikinci doğumda 150 gün, sonraki doğumlarda ise 210 gün süreyle, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çocuğun engelli doğması halinde bu süre 360 gün olarak uygulanır. Annenin yarım çalışma tercih ettiği dönemlerde süt izni hakkı ortadan kalkar. Yarım çalışma sonrası tam zamanlı çalışmaya dönen annenin çocuğu 1 yaşına gelmemişse süt izni devam edecektir.
ANNELERE VERİLEN DEVLET DESTEĞİ
Doğum yapan annelere devlet tarafından maddi destek de verilir. Bunlardan ilki çocuk parasıdır. Çalışan ya da çalışmayan tüm annelere şartsız olarak ilk çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 TL ödeniyor. Çocuk yardımı için başvurular, Aile Bakanlığı İl Müdürlüklerine, Sosyal Hizmetler Müdürlüklerine ilçelerde ise kaymakamlık binalarının içindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılıyor. Burada çocuğun 15 Mayıs 2015’ten sonra doğmuş olması şarttır. Anneler istediği zaman başvuru yapabilir. Para 2 ay içinde Aile Bakanlığından alınabilir. İkinci destek, halk arasında sut parası olarak bilinen emzirme ödeneğidir. Süt parası 2018 yılı için 149 TL olarak belirlenmiştir.
Çalışsın ya da çalışmasın her anne için emzirme ödeneği verilmektedir. Bu paranın alınması icin anne veya eşinin SSK veya Bağkurlu olması ve en az 120 gün prim ödemesinin yapılması gerekiyor. Sut parası için SGK İl Mudurlukleri ve Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurmak gerekiyor. Başvuru 5 yıl içinde yapılabiliyor. Devletin verdiği üçüncü destek ise iş göremezlik ödemesi. çalışan annelere doğumdan önce 8 hafta (çoğul gebelikte 10 hafta), doğum sonrasında 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta (çoğul gebelikte 18 hafta) izin veriliyor. Devlet, bu sureler için geçici iş göremezlik ödemesi yapıyor. Bu ödemenin yapılması için anne adına doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün sigorta primi ödenmiş olması gerekiyor. Asgari ücretli olarak çalışan ve 16 hafta boyunca iş göremezlik ödeneği alacak olan anneye 2018 yılında 5 bin 50 lira destek verilecektir.
Yarı Zamanlı Çalışma Ödeneği Koşulları Nelerdir?
- İşçinin adına doğum tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildiriminde bulunmuş olması,
- 4857 Sayılı Kanunun 63. maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması,
- Çalışan yarı zamanlı çalışmaya başlamak için işyerine bir ay öncesinden bildirimde bulunmak zorundadır. İşverenin çalışanın bu talebi reddetme hakkı bulunmamaktadır.
- Analık hali izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekir. Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre için doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır.
- Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumlarının devamı süresince doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenmez.
İşverenin yanlış bilgi ve/ya belge vermesiyle yapılmış olan ödemeler faiziyle birlikte işverenden tahsil edilecektir. Bu madde hükümleri 506 Sayılı Kanunun geçici 20. maddesi kapsamındaki sandıkların statülerine tabi personel için de uygulanır.
