Astım kimi etkenler nedeniyle akciğerlerdeki hava yollarının duvarlarının şişmesi ve dolayısıyla bu hava yollarının daralması ile tarif edilen bir hastalıktır. Astımın kalıtsal ve çevresel faktörlerin bir karışımından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Akciğerlerin içinde, esnek dokulardan oluşan ve tıpkı bir ağaç gibi dallanarak seyreden havayolları bulunur. Hava yolları kas bantları ile sarılıdır. Bu hava yolları, akciğer içerisinde seyrettikçe bölünerek daralırlar.
En uçtaki en küçük hava yolları, küçük balon benzeri hava keselerinin (alveol) kümelerinde son bulur. Bu kümeler kan damarları ile çevrilidir. Nefes aldığınızda hava akciğerlere girer. Hava keselerine ulaşana kadar hava yollarında ilerler.
Nefes verdiğimizde ise hava, hava yollarından ve akciğerlerden dışarı doğru ilerler. Hava yolları aldığımız nefesin içindeki parçacıkları yakalayan mukus üretir. Normalde, mukus hava yollarındaki küçük tüyler (siller) tarafından akciğerlerden dışarı atılır.
Astımda ise bu hava yollarının duvarları kalınlaşır, etrafındaki kaslar kasılır ve aşırı mukus üretimi olur, dolayısıyla kişinin nefes alması zorlaşır.
Belirtiler
Astımda yaygın olarak görülen belirtiler oyun sırasında, geceleri veya gülme sırasında ortaya çıkabilecek sık öksürük nöbetleridir. Öksürüğün mevcut tek belirti olabileceği gibi, aşağıdaki durumlarla da beraber seyredebilir:
- Nefes darlığı, hava açlığı
- Soluk alıp verirken ıslık sesi veya hırıltı
- İstirahat esnasında hızlı nefes alıp verme
- Göğüs sıkışması veya göğüste ağrı, incinme gibi şikayetler
- Solunum esnasında kaburgalar arasında çekilmeler
- Oyun sırasında daha az enerji
- Zayıflık veya yorgunluk hissi
Astımlı tüm çocuklarda aynı bulgulara rastlanmayabileceği gibi, tüm hırıltılı ya da öksürükler de astım kaynaklı olmayabilir.
Çocuklarda astım benzeri semptomların nedenleri arasında, üst solunum yolunun enfeksiyonlarının ve alt solunum yolu enfeksiyonlarının da bulunabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
Tanı Yöntemleri
Bebekler ve çocuklarda astım tanısı koymak genellikle zordur. Bununla birlikte, daha büyük çocuklarda hastalık genellikle çocuğun tıbbi öyküsüne, semptomlarına ve fizik muayenesine göre teşhis edilebilir.
Hekiminiz tıbbi öykü alırken, çocuğunuzda olabilecek solunum problemleri, ailede astım hikayesi, alerjiler, egzama gibi cilt hastalıkları veya diğer akciğer hastalıklarını sorgulayabilir.
Bu semptomların ne zaman ve ne sıklıkla meydana geldiği dahil olmak üzere çocuğunuzun semptomlarını (öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı, göğüs ağrısı veya sıkışma) ayrıntılı olarak anlatmanız önemlidir.
Fizik Muayene
Fizik muayenede doktor çocuğunuzun kalbini ve akciğerini dinleyecektir.
Testler
Astım tanısında sıklıkla kullanılan testler akciğerdeki hava miktarı ve solunumdaki hava hacmini ölçen solunum fonksiyon testleri olmakla beraber kimi hastalarda akciğer filminin de tanı esnasında rolü vardır.
5 yaşından küçük çocuklarda solunum fonksiyon testleri yapılamayabilir, bu nedenle hekiminiz teşhisi koyarken tıbbi öykü, semptomlar ve muayene bulgularını kullanabilir.
Belirli astım tetikleyicilerini tanımlamaya yardımcı olmak için başka testler de istenebilir. Bu testler, deri prick testi, kan tetkikleri, ekshale nitrik oksit (eNO) testi ve radyolojik incelemeler gibi tektiklerdir.
Tedavi Yöntemleri
Çocuğunuzun tıbbi öyküsü ve astım şiddetine bağlı olarak, hekiminiz bir tedavi planı geliştirecektir.
Tedavi planı, çocuğunuzun astım ilaçlarını ne zaman ve nasıl kullanması gerektiğini, astımın kötüye gittiği zaman ne yapması gerektiğini ve çocuğunuzun ne zaman acil bakıma ihtiyacı olabileceğini ve böyle durumlarda yapmanız gerekenleri açıklar.
Bunun yanı sıra, astım atağını tetikleyici etkenleri de saptamanıza yardımcı olur.
