Yenidoğan bir bebeğin olası ihtiyaçlarını önceden bilseniz ne kadar güzel olurdu değil mi?
Bebeğin Görünümünün Şaşırtması
Ebeveynler doğum öncesinde bilinçli olmasa da genellikle bebeğin görünümü ile ilgili hayal kurarlar. Ama doğum sonrası gördükleri bebek sıklıkla çizdikleri o resmin içine oturmaz.
Evet tatlıdır, belki komik görünümlüdür ama bekledikleri bebek değildir. Bu çok normal.
Çünkü yenidoğanın;
- Başı doğum kanalından geçerken garip bir şekil alabilir.
- Gözleri genelde kapalıdır.
- Yüzü şiştir. Çünkü 9 aylık bir serüvenden henüz çıkmıştır.
Kendinize ve bebeğe zaman tanıyıp, doğumun izlerinin geçmesini beklerseniz hayal ettiğiniz bebeğe kavuşacaksınız.
Bebeklerin Talepkar Olması
Bebekler talep eder, takdir etmez. Bebekler öncelikle anne olmak üzere, ebeveynlerinin ilgisinin hep üzerlerinde olmasını ister. Bir teşekkür gülücüğü vermedikleri gibi genelde ağlarlar. Bu çok normal. Yaptığınız fedakarlıkları onun fark etmediğini düşünmeyin ve şunları aklınızdan çıkarmayın:
- 6 haftadan önce bebeğiniz gülümsemez.
- Bebeğinize karşılıksız sevgi ve ilgi göstererek, bakımını şefkatle yaparak güzel bir geleceğin temelini atıyorsunuz.
- Bebeğin ebeveynlerine ihtiyacı var. Dünyayla bağını sizin üzerinizden kuruyor. Size güvenli bağlanıyor.
Merak etmeyin ileride bunun meyvelerini toplayacaksınız.
Göbek Bağı Bakımı Konusu
Göbek bağı en fazla iki hafta içinde düşer. Göbek bağı düşmeden bebeğe banyo yaptırmak sıkıntılı yaratabilir. Yenidoğan hemşireleri genellikle musluk altında bebeğin göbek kısmına su gelmeyecek şekilde bebeği yıkamayı önerirler. Bu size zor gelirse, bebeğin hassas cildine uygun bir süngerle göbek kısmını kuru tutmaya çalışarak hafif bir banyo yaptırabilirsiniz. Göbek ıslanırsa hemen kurulayın.
Bıngıldak
Ebeveynlerin en korktukları konuların başında bebeğin beyin gelişimine zarar vermek gelir. Bu nedenle bebeğin başının tepesindeki yumuşak bölge olan bıngıldağa dokunmaktan kaçınır ve de korkarlar. Haklı bir korku ama gereksiz. Bıngıldak ile ilgili bunları hep aklınızda tutun:
- Bıngıldak sağlam bir bağ dokudur ve beyni korur.
- Genellikle 2 yaşına kadar bebeğin bıngıldağı kapanmış olur.
- Bebeğin başına yumuşakça dokunabilir, saçını tarayabilirsiniz.
Bebeklerin Acıkınca Ağlaması
Yenidoğanlar her 2-3 bir saatte beslenmek ister. Emziren anneler başlarda sütlerinin yeterli olup olmadığından endişe ederler. Annenin sütünün yeterliliğine dair en iyi gösterge bebeğin kilosudur. Yenidoğan bebeğin kilo kontrolü için şunları bilmenizde yarar var:
- Bebek ilk haftasında doğum kilosunun yüzde 5-8’ini kaybeder ancak ikinci haftada doğum kilosunu yakalar.
- Günde 5-6 kez bez değiştiriyorsa yine besleniyor demektir.
Yenidoğanlarda Cilt Kuruluğu
Yenidoğan cilt kuruluğu normaldir. Yaklaşık 40 hafta amniyon sıvının içinde kalan bebek doğum sonrası havayla temas ettiğinde tabii ki cilt kuruluğu yaşayabilir. Bu konuda ciddi bir komplikasyonla karşılaşmadığınız sürece bir şey yapmanıza gerek yok. Ancak hiçbir şey yapmamak tarzınız değilse; kokusuz, bebek tenine uygun bir losyon ile bebeğin cildini nemlendirebilirsiniz.
Bebekle İlk Gezi Konusu
Uzmanlar doğumdan sonra eve kapanmayın diyor. Ancak nereye gideceğinizin önemli olduğunu vurguluyorlar. Henüz ilk günlerini yaşayan bir bebeğin alışveriş merkezlerinin ya da parti evlerinin kalabalığında gezmesi uygun değil. Mevsimine uygun, hava alan giysiler giydirdiğiniz bebeğinizle açık havanın tadını çıkarabilirsiniz.
- Park ya da ev ziyaretleri,
- Sakin ortamlar hem size hem de bebeğinize iyi gelecektir.
Bebeklerin İletişim Yolu: Ağlamak
Bebekler ağlarlar çünkü iletişim yolları budur. Bebeklerin ağlamak için birçok geçerli sebebi olabilir.
- Beslenme ihtiyacını,
- Sıcak/soğuk havadan rahatsızlığını,
- Bezinin değiştirilmesi ihtiyacını,
- Kucaklanmak istemesini başka nasıl anlatabilir yenidoğan bir bebek?
Tabii ki ağlayacak. Çünkü başka türlü iletişim kuramaz. Başlangıçta her ağlama sizi tedirgin edecek olsa da zamanla gerçekten ağlamaları ayırt eder hale geleceksiniz. Bebeğin beslenme, uyku, bez değişikliği, kucaklanma gibi temel ihtiyaçları giderek düzene girecek ve hayat biraz daha kolay hale gelecek.
Yenidoğanlarda Kısa Aralıklarla Sık Uyku
Yenidoğanlar hep uyur ama kısa aralıklarla. Bebeğin ilk 3 ayı genellikle karmaşa içinde geçer. Bebeklerin çok azı için ilk 3 ayda bir düzen oluşturulabilir. Yenidoğan bebeğinizin uykusu ile ilgili şunları unutmayın:
- Bebek sık sık acıkır. Her 2-3 saatte bir emzirilmesi gerekir.
- Sık sık ama kısa uykular uyur. Bu nedenle ebeveynler için süreç çok yorucudur.
- 3 ayın sonundaysa bebek genellikle 6-8 saat kesintisiz uyuma yeteneğine sahip olur. Bu zaman diliminde bebek için gece gündüz rutini oluşturmak mümkündür.
Yenidoğan Sürecinin Yoruculuğu
Yenidoğan süreci yorucudur ama çabuk geçer. Evet, yorucu, kaygı verici ve kimi zaman yalnız hissettiğiniz bir dönem ama geçiyor, hem de çok çabuk. Ebeveynler zorlandıkları halde genellikle nasıl geçtiğini anlamadıklarını söylerler bu dönem için. O yüzden,
- Ne kadar acemi de olsanız tadını çıkarmanın yollarını arayın.
Önerilere kulak verin ama kendi iç sesinizi mutlaka dinleyin.
Yenidoğan Bakımı ve Ebeveynlere Tavsiyeler
Yenidoğan ihtiyaçları göz önüne alındığında doğum sonrası hayatın doğum öncesi hayatın doğrudan bir uzantısı olduğunu söyler Bilinçli Ebeveynlik Enstitüsü Kurucusu ve Doğal Ebeveynlik Uzmanı Aletha Solter “Bilinçli Ebeveynlik” isimli kitabında.
Anne karnındakine benzer her türlü uyaran, yeni doğmuş bebeklerin gelişimine katkıda bulunur.
Yenidoğan bebeğin ilk ihtiyaçları;
- Sıcaklık,
- Tensel uyaranlar,
- Kalp atışı sesi,
- Anne ve babanın sakin sesleri,
- Acıktığında emzirilmek,
- Aşırı uyarandan korunmaktır.
Genellikle ebeveynler, özellikle anneler hormonal açıdan uzun zamandır yaşadıkları değişimin bir uzantısı da olarak bu ihtiyaçları karşılamak üzere hazırdır.
Süreç yorucu, bebekler talepkar. Üstelik herşey beklendiği gibi gitmeyebilir.
Ebeveynlere tavsiye edebileceğimiz temel başlıkları aşağıda sıraladık.
- Doğumdan Sonra Yardım Alın: Burada konu aslında yeni doğum yapmış anneleri ilgilendiriyor.
Bu evrede anneler genellikle hormonların da etkisiyle kendilerini 10 kaplan gücünde hissedip yavrularını “diğerlerinden” korumak eğiliminde olsalar da yorulurlar, hatta tükenme noktasına geldikleri bile olur.
Uzmanlar tüm ebeveynlere doğum sonrası için yardım almayı öneriyor.
Yenidoğan hemşiresi ve doktor yardımı: Hastaneden çıkmadan doktor ve hemşirelere aklınızdaki tüm sorularını sorun.
Günümüzde neredeyse tüm hastanelerde emzirme danışmanları ya da bebek beslenme uzmanları yer alıyor. Hastaneler bebek bakımı konularında eğitimler sağlıyor.
Bu fırsatları araştırın ve değerlendirin.
Aile ve arkadaş desteği: Ev ortamında imkanlarınız ölçüsünde yardım almaktan çekinmeyin.
Bakıcı desteği alsanız dahi aile fertlerinden, yakın çevrenizden gelen talepleri de kabul edin.
İstediğiniz standartları yakalayamasalar da sahip oldukları deneyim ve bilgiye, herşeyden önce sevgilerine güvenin.
Bebek Ziyaretçilerine Sınır Getirin: Yenidoğan bebeğin ebeveynlerini en zorlayan konulardan biri bebek için yapılan ziyaretler.
Bu konuda sınır koymak zor gelse de bunu yapın.
Unutmayın hiçbir şey sizden önemli değil.
Ziyaretçi kabul etmek istemiyorsanız, söyleyin.
Yenidoğan Bebeği Taşımakla İlgili Bilgi Edinin: Daha önce böyle bir deneyim yaşamadıysanız minicik bir bebeği tutmak, onu taşımak bile sizin için sorun olabilir.
Her şeyden önce içgüdülerinize güvenmenizi öneriyoruz.
Aşağıdaki birkaç ufak ipucu da bebeğinizi güvenle taşımanıza yardım edecektir.
- Öncelikle ellerinizin temiz olduğundan emin olun: Yenidoğanların bağışıklık sistemi henüz güçlü olmadığı için enfeksiyonlara açık durumdadırlar.
- Bebeğin başını ve boynunu destekleyin.
- Bebeği asla sarsmayın: Hareketlerinizin yumuşaklığından emin olun. Sarsmak bebeğin beynine zarar verebilir.
- Bebeğin ana kucağında ya da beşiğinde güvende olduğundan emin olun: Oto koltuğu ve ana kucağı gibi yerlerde emniyet kemerini mutlaka bağlı tutun.
- Bebeği havaya atmayın, dizlerinize oturtup zıplatmaya çalışmayın.
- Bebekle Bağ Kurun: Bebekle ebeveynleri arasında kurulan bağ, bir tür aşk ve bebek bakımının kesinlikle en zevkli bölümü. Anne karnında başlayan bağlanma süreci, doğumdan sonraki ilk saatlerde ebeveynlerin bebeklerine yaklaşımlarıyla devam eder.
Fiziksel yakınlık duygusal bağlanmayı da getirir.
Bebeğinizle güvenli bağ kurmak için;
- Ebeveyn olarak bebeğinizi sık sık kucağınıza alın. Ten tene temasın tadını çıkarın. Onu beslerken ya da uyuturken fiziksel yakınlık kurun.
- Bebekler, özellikle prematüre doğanlar ile sağlık sorunu olanlar için bebek masajı çok etkilidir. Masaj bebeğin ebeveynleriyle bağ kurmasını ve gelişimini destekler.
- Bebeğinize şarkı söyleyin, ses çıkarın, onunla konuşun. Bebekler buna bayılır. Aynı zamanda bebekler müzik dinlemeyi de sever.
Çıngıraklar ve müzik aletleri bebeklerin duyma duyusu açısından çok iyi uyarıcıdırlar. Bebeğiniz huysuzlandığında ona şarkı, ninni söyleyin, kucağınızda hafif hafif sallayın.
Bazı bebekler sesten, dokunmadan, ışıktan rahatsız olup ağlayabilir, beklenenden az uyuyabilir. Bebeğiniz böyle bir bebekse;
- Onunla çok kısık sesle konuşmanızı,
- Şarkı söylemenizi,
- Işığı çok hafif tutmanızı öneririz.
Dokunmalarınız da son derece yumuşak olmalıdır. Böylelikle temasa ve sese karşı zamanlar daha toleranslı hale gelebilir.
Bebek Bezi Konusu
Yenidoğanlar ortalama olarak günde 10 bez kullanırlar. Bebeğin altını değiştirmeden önce elinizin altında bulundurmanız gerekenler:
- Temiz bez,
- Pişik için kullandığınız yağ ya da krem,
- Temizleme bezi ya da pamuğu.
Erkek bebek ve alt değiştirme: Bez değiştirme sırasında havayla temas bebeğin çiş yapmasına sebep olabilir. Bir kaza yaşanmaması için önlem alın.
Kız bebek ve alt değiştirme: Kız bebeğin bezini değiştirirken temizleme işlemini mutlaka önden arkaya yapın.
Bu şekilde idrar yolu enfeksiyonunu engellemiş olursunuz. Her bez değiştirmeden sonra ellerinizi mutlaka yıkayın.
Pişik Sorunu
Pişik tüm yenidoğanların ortak sorunu. Pişik genellikle deride kızarıklık şeklinde görülür.
- Ilık banyo, pişik kremi, pişiğe iyi gelen organik hindistan cevizi yağı, zeytinyağı bakımıyla birkaç gün içinde düzelir.
- Her bez değişimi sırasında kısa süreli de olsa bebeğin poposunu havalandırmak önemlidir.
Pişik sorunu için:
- Bebeğin poposu ıslak kalmasın. Sık sık bez değiştirin.
- Bebeğin poposunu yıkayın ya da ıslak pamukla nazikçe temizleyin. Ardından uygun bir nemlendirici krem ya da yağ uygulayın.
Uzmanlar genellikle çinkolu kremleri önerirler çünkü bu kremler neme karşı bariyer oluşturur.
- Bebeğin cildini günün belli zamanlarında havalandırın.
- Pişik hali 3 günden fazla sürer ve de kötüleşirse mutlaka doktorunuza danışın.
Bebek Banyosunun Temelleri
İki durumda bebeği süngerle temizlemek daha uygundur:
- Göbek bağı düşene ve yara iyileşene kadar (1-4 hafta arası)
- Sünnet yarası geçene kadar (1-2 hafta)
Bebeğin ilk yılında haftada 2 ya da 3 kez banyo yaptırmak yerinde olacaktır. Fazlası cildinin kurumasına yol açabilir.
Banyo öncesinde hazır bulundurulması gerekenler:
- Yumuşak bir sabun bezi ya da pamuk
- Hassas bebek cildi için uygun bir sabun ya da şampuan
- Havlu ya da pamuklu bir örtü, temiz bez
- Temiz giysiler
Bebek Beslenmesi ve Gaz Sorunu
İster emzirin ister formül mamayla besleyin, yenidoğan ebeveyni olarak bunu çok sık yapmak sizi biraz zorlayabilir.
Bir yenidoğan ortalama olarak
her 2-3 saatte bir beslenmek ister.
Uzmanlar da bebeğin 3 saatten fazla uyuması durumunda uyandırılıp beslenmesi gerektiğini önerir. Diğer yandan ister emzirin ister formül mamayla besleyin, yenidoğan bebeğin acıkma sinyalleri verdiği her an onu besleyebilirsiniz.
Bir Yenidoğanın Acıktığını Nereden Anlarsınız?
Yenidoğan bir bebeğin hareketleri acıktığına dair işaret olabilir.
Acıktıklarında;
- Ağlarlar,
- Parmaklarını ağzına sokarlar,
- Emmeye benzer sesler çıkarırlar.
Bebeğinizi tanıdıkça sinyalleri daha kolay alacaksınız. Bebeklerde Acıkma yazımız bu konuda detaylı bir kaynak, okumanızı tavsiye ederiz.
Bebeğin Gazı Nasıl Çıkarılır?
Bebekler beslenmeleri sırasında genellikle hava yutarlar, bu da onları rahatsız eder. Bu rahatsızlığı ortadan kaldırmak için sık sık bebeğin gazını çıkarın. Bebeğin gazını çıkarmak için şunları yapabilirsiniz:
- Bebeği dik bir şekilde tutun: Başı omzunuza gelsin. Başının arkasına elinizle destek verin. Diğer elinizle sırtına nazikçe vurun.
- Bebeği kucağınıza yüzüstü yatırın: Başını destekleyin ve sırtını okşayın ya da sırtına nazikçe vurun.
Birkaç dakika içinde bebek geğirmezse,
- Pozisyonunu değiştirin ve tekrar gazını çıkarması için ona destek verin.
Bebek gazını çıkarmadan beslemeye devam etmeyin.
Uykunun Temelleri
Günün her dakikası size ihtiyaç duyan bebeğinizin aslında günde 16 saat ya da daha fazla uyuduğunu öğrenmek şaşırtıcı değil mi?
Yenidoğan bebekler genellikle 2-4 saatlik periyotlarda uyur.
Tüm gece uyumalarını asla beklemeyin, çünkü bebeklerin sindirim sistemi o kadar küçüktür ki her birkaç saatte beslenmek isterler.
Bebek 4 saat uyuduysa onu mutlaka uyandırıp beslemek gerekİr.
Bebekler Ne Zaman Tüm Gece Uyur?
3 aylık bebeklerin genellikle geceleri 6-8 saat arasında uyumaları beklenir.
Sizin bebeğiniz uyumuyorsa bu endişelenmenizi gerektirmez.
Tıpkı yetişkinler gibi bebeklerin de kendilerine özgü bir uyku döngüleri vardır. Bu nedenle eğer bebeğiniz kilo almaya devam ediyorsa ve sağlığı yerindeyse tüm gece uyumaması sorun değil.
Bebek İçin Güvenli Uyku Nasıl Sağlanır?
Bebek için güvenli uyku ortamı sağlamanın temel yolları şunlardır:
- Ani bebek ölüm sendromu riskini azaltmak için bebeğinizi mutlaka sırtüstü yatırın.
- Bebeğin karyolasında yorgan, kalın battaniye, peluş oyuncak, yastık bulundurmayın.
- İlk 1 yıl (en az 6 ay) bebeğinizle aynı odada yatabilirsiniz.
Bebek İçin Gece Gündüz Karmaşası
Pek çok yenidoğan için gece ve gündüz kavramı yoktur. Hatta geceleri daha uyanık olup gündüzleri daha çok uykuda geçirirler.
Bebekte gece gündüz ayrımı yaratabilmek için;
- Geceleri uyaranları azaltın. Örneğin gece lambası kullanın.
- Bebeğinizle gündüz konuşun ve oyun oynayın.
- Gündüz uyandığında konuşarak ve küçük oyunlar oynayarak gündüz aktivite zamanı yaratın.
Esnek Olmaya Gayret Göstermek
Esnek Olmanızda fayda var.
Yenidoğanın bir düzeni yoktur ve her bebek de birbirinden farklıdır.
Kendinizi ve bebeğinizi kimseyle karşılaştırmayın.
45 dakika süren emme seanslarıyla, uykusu sürekli bölünen bebeğinizle bazı günler yorucu geçebilir. Tüm günü emzirerek geçirmiş olabilirsiniz ya da gaz çıkararak. Bu çok normal.
Şunu hiç unutmayın: Bugün çok büyük bir iş başardınız.
Ebeveynin Dinlenme İhtiyacını Karşılaması
Ebeveyn olarak dinlenmeye zaman ayırın. Bebek uyuduğunda ya da bir arkadaşınız ziyarete gelip bebekle ilgilendiğinde siz dinlenin. Uyumak için her fırsatı değerlendirin.
İhtiyacınız olan gücü, sabrı ve sağlığı ancak dinlenerek elde edebilirsiniz.
