Yenidoğan bebek bakımıyla ilgili bunları biliyor musunuz? Yenidoğan bebeklerin uykusu, beslenmesi, alt değişimi, banyosu, göbek bağı bakımı, oda ısısı ve lohusa annelere tavsiyeler…
Doğumdan sonraki ilk 28 günlük dönem, bebeğin yenidoğan dönemi kabul edilir. Bebeğin ilk 1 ayını kapsayan yenidoğan döneminde emzirme, alt temizliği, göbek bakımı, cilt bakımı ve banyo gibi konularda bilgilere ihtiyacınız olur. Merak etmeyin, birçok yeni anne ve baba bu konularda acemilik hisseder. Bebeğinizin ihtiyaçlarını anlamak için doğal bir yeteneğe ve donanıma sahipsiniz. Sadece biraz temel bilgiye ve pratiğe ihtiyacınız var!
1 aylık bebek ne kadar uyur?
“Yenidoğan bebeğin çok uyuması normal mi?” diye merak edenler için cevap rahatlatıcıdır; Evet. 1 aylık bebek ne kadar uyur ve kaç saat uyur diye merak ediyorsanız, şunu söylemek gerekir ki, bebeğiniz günün büyük kısmını, 12-18 saatini uyuyarak geçirir. Yeni doğmuş bir bebek ilk haftalar boyunca anne karnındaki ortamdan çok farklı bir dünyaya adapte olmaya çalışır. Bu dönemde bebek için uyku düzeninden pek de söz edilemez. Bebek sık sık acıkarak emmek için uyanır. Geçmiş yıllarda bebeğin kendi kendine uyanıp ağlaması beklenirken artık kan şekerinde aşırı düşme olmaması için belli bir düzende emzirme öneriliyor. Dolayısıyla bebeğin özellikle ilk 1 ay boyunca 2 saatte 1 periyodda emzirilmesi ve periyodun en fazla 3 saatte 1 olması söyleniyor. Dolayısıyla gündüz ve gece boyunca belli bir beslenme periyodu söz konusu oluyor. Bebeğinizin uykusu zamanla düzene girecek ancak ilk 3 ay bundan bahsetmek için henüz çok erken.
Yenidoğan bebeğin beslenmesi nasıl olmalı?
“Yeni doğan bebek ne kadar anne sütü içer?” sorusu birçok annenin merak konusudur. Yenidoğan bebeğin emzirme sıklığı, günde ortalama 10-12 sefere denk gelir. Bebek bazen memede uyuyakaldığı için emzirme sıklığı konusunda aklınız karışabilir. O emzirmeyi tamamlamak için uyandırarak devam etmek ve öğünü tamamlamak sizin daha iyi takip etmenizi sağlar. İki emzirme arasında 3 saatten fazla süre olmamalıdır. Emzirmeye başladığınız saati başlangıç zamanı olarak baz alabilirsiniz. “Sütüm yetiyor mu?” endişesini birçok anne taşır. Öncelikle, bebeğin kaç kilo aldığı takip edilir. Anne sütü bir mucize besindir ve her annenin kendi bebeğine yetecek miktarda ve kendi bebeğine uygun içerikte anlık oluşan benzersiz bir bileşimdir. Bebeğin yeterli miktarda süt alması, bebeğin doğru pozisyonda etkin emmesi ile en üst düzeye ulaşır. Bebeğin kilo alımı yeterli ise endişe edilecek bir durum yoktur. Dışkılama sıklığı değişebilir ve anne sütünün yetersiz olduğuna dair ilk işaret değildir. Emzirmek anne ile bebeğin en özel paylaşımıdır ve zaman içinde düzene girer. Yeni doğum yapan annede emzirme konusunda endişe ve yetersizlik hissi yaratacak tutumlardan kaçınmak gerekir. Örneğin, “1 aylık bebek neden kusar?” sorusunun birçok cevabı olabilir. Yeni anne, “Bebeğime sütüm yarıyor mu?” gibi endişelerle gereksiz yere huzursuz olabilir. Kusmanın fizyolojik sebeplerine bakılmalıdır. Bebek özellikle fışkırır tarzda ve şiddetli kusarsa hemen doktora başvurmak gerekir. Reflü veya metabolik hastalıkların araştırılması gerekir. Yanlış beslenme tekniği de bebekte kusmaya sebep olabilir. Bebeğin kilosu takip edilmelidir ve anne, kendine ve sütüne güvenmelidir.
Yenidoğan bebeğin cilt bakımında nelere dikkat edilmeli?
Deri, vücudun ısısını dengeler ve dış etkenlerden korur. Aynı zamanda en büyük duyu organıdır. Yenidoğan bebek cildi halen tam olarak gelişmediği için doğumdan itibaren 1 aylık bebeklerde cilt bakımına özen gösterilmelidir. Bebeğiniz doğduğunda vücudu beyaz ve kremsi bir tabaka ile kaplıdır. Verniks kazeoza denilen bu maddenin, bebeğin vücut ısısını dengede tutmaya ve enfeksiyonlardan korumaya faydası vardır. Eskiden birçok hastanede bebekler doğumdan kısa süre sonra yıkanırken artık verniks tabakası bebek cildi tarafından iyice emildikten sonra yıkanmasının daha doğru olacağı sonucuna varıldı. Bebeğinizin vücut kıvrımlarında rastlayacağınız bu tabakayı kuvvetlice silerek çıkarmaya çalışmanız şart değil. Bebeğinizin cildinde kuruluk veya kızarıklık görürseniz uygun bir nemlendirme için doktorunuza danışabilirsiniz. Cildin geçirgenliği yüksek olduğu için her türlü ürünün ince tabaka halinde kullanılması gerekir.
Oda ısısı ne kadar olmalıdır?
Bebekler ilk doğdukları dönemde vücut ısılarını kontrol etme kapasiteleri henüz tam olarak yeterli değildir. En çok başlarından ısı kaybederler ancak başını korumak isterken fazla ısınmasını da önlemek gerekir. Yeni doğan bebeklerin bulundukları ortamın iyi havalandırılması ve fazla kuru olmaması tavsiye edilir. Oda ısısının 22-24 derece civarında olması önerilir. Bu sıcaklığı aşmak ise vücutlarının aşırı ısınmasına sebep olabilir. Özellikle kış aylarında eviniz ziyaretçi akınına uğradıysa sıcak ve havasız ortamların bebeğinize iyi gelmeyeceğini bilin ve evi havalandırmayı ihmal etmeyin.
Yenidoğan bebeğin banyosu ne zaman yaptırılır?
Doğumdan sonra hastane dönüşünde bebeğinizin ilk banyosunu ne zaman yaptıracağınızı merak ediyor olabilirsiniz. Doktorunuz aksini söylemedikçe, bebeğinizin ilk banyosunu doğumu takip eden 2. günden itibaren, banyo esnasında göbek kordonuna ve banyo sonrasında da göbek kordonu bakımına dikkat ederek yapabilirsiniz. Banyo ve diğer cilt bakım uygulamaları derinin pH derecesini değiştireceği için bebeğinizin cilt yapısına uygun seçimler yapmanız önemlidir. Banyo, bebeği rahatlatmaya yardımcı olduğu için uygun koşulları sağladıktan sonra her gün veya gün aşırı yıkayabilirsiniz. Her yıkamada şampuan gibi temizleyiciler kullanmanız da şart değil. Suyun rahatlatıcı özelliği için de banyo yaptırabilirsiniz.
Yenidoğan bebek için alt değiştirme sıklığı
“1 aylık bebekler ne sıklıkta kaka yapar?” sorusunun cevabı yenidoğan bebekler için basittir; Bebekler ilk 1 ay sık sık emzirildikleri için çok sık, günde 4 ila 10 arasında değişen sıklıkla kaka yaparlar. Beslenmesine formül mama eklenmiş bebeklerin dışkılama sıklığı anne sütü alan bebeklere göre daha az olabilir. Doğumdan sonraki ilk dışkılama olan “mekonyum” 48 saat içinde çıkar ve beslenme başladıktan 3-4 gün sonra rengi yeşile ve sarıya doğru değişir. Bebeğinizin bez değişimi için su-pamuk veya parfüm içermeyen temizleme mendilleri kullanabilirsiniz. Bebeğinizin altını her açtığınızda, idrar veya dışkı kalıntılarını iyice temizledikten sonra havalanması için kısa bir süre bekleyin. Ardından, doktorunuz önerdiyse ince bir tabaka halinde pişik önleyici krem uygulayın.
Göbek bağı bakımı nasıl olmalıdır?
Bebeğin her bez değişiminde göbek bakımına da dikkat edilmelidir. Göbek kordonu, genellikle doğumdan sonraki ilk 2 hafta içinde kendiliğinden düşer. Göbek bağı düşmeden önce su ile temas ettirilmemesi gerektiği söylense de, bebeğin ilk banyosunu yaptırırken bu mümkün olmayabilir. Banyo bittikten sonra yumuşak hareketlerle kurulamalı, hava almasını sağlamalı ve doktorunuzun önereceği antiseptik solüsyon ile pansumanını yapmalısınız. Yenidoğan bebeğin bezini bağlarken göbek bağına denk gelen kısmı kıvırarak göbek bağının üzerine gelmesini önlemelisiniz. Göbek bağının iyileşme sürecinde, bezin teması dolayısıyla minik kanamalar görülebilir ancak göbek bağının özellikle alt kısmından kötü koku veya akıntı gelirse enfeksiyon habercisi olabileceği için doktora göstermekte fayda olur.
Bebekler ne kadar giydirilmelidir?
Yeni doğmuş veya 1 aylık bebeklere ne giydirilmesi gerektiği, ne kalınlıkta giydirilmeleri gerektiği merak konusudur. Yenidoğan cildi erişkinlere göre daha kurudur ve nem tutma kapasitesi azdır. Deri yoluyla sıvı kaybını önlemek için yenidoğan bebekler fazla terlemeye sebep olacak kadar yani gereğinden fazla giydirilmemelidir. Temel prensip olarak, bebeklerin ince giysilerle kat kat giydirilmesi önerilir. Yeni doğmuş bebekler vücut ısılarını ayarlayamazlar. Bu sebeple el ve ayaklarının soğuk olduğunu görebilirsiniz. İlk tırnak kesimini yapana kadar eldiven takmanız, tırnaklarından dolayı zarar görmemesi için faydalı olur. Bebekler başlarından kolaylıkla ısı kaybettiği için ilk günlerde başını şapka ile koruyabilirsiniz ancak fazla ısınmaması gerektiğini de artık biliyorsunuz. Eldiven ihtiyacını da bebeğinizi gözlemleyerek karar verebilirsiniz ancak bunu çok uzatmamanız iyi olur. Dokunma duyusunu uyarmak için ne kadar temas, o kadar iyi!
Yenidoğan bebeğin duygusal gelişimi nasıldır?
Bebeğiniz sizi anne karnından itibaren duyuyor! Ona en çok tanıdığı sesle yani kendi sesinizle sık sık şarkılar söyleyebilir, ona yakın mesafede gördüğü şeyler hakkında hikâyeler anlatabilirsiniz. Sizin duygu durumunuz onu etkileyeceği için birlikte keyifli zaman geçireceğiniz zaman dilimleri aranızda kurulacak bağ için çok faydalıdır. Bebeklerin beyin gelişimi için göz teması da çok değerlidir. Özellikle emzirme ve kucakta beslenme esnasında kuracağınız göz teması, ayrıca alt değişimi gibi zamanlarda yumuşak ses tonuyla kuracağınız iletişim ona sesli ve işitsel uyaran sağlar. Görme duyusu halen gelişmekte olduğu için detaylar yerine zıt renkleri ve geometrik şekilleri daha iyi ayırt edebilir, bu tarz objeleri ona gösterebilirsiniz. İçinde büyüdüğü atmosferin huzurlu olması belki de en büyük ihtiyaçlarından biridir.
Lohusa annelere tavsiyeler
Hem normal doğum hem de sezaryen yapan anne, dikişlerinin bakımına dikkat etmeli ve kendini yoracak hareketlerden kaçınmalıdır. İlk günler sık sık yapılan emzirme dolayısıyla meme ucu bakımı da ayrıca önemlidir. Emzirme sonrasında meme uçları havalandırılmalı ve hassasiyet oluştuysa çatlak önleyici krem sürülmelidir. Emzirme sonrası göğüslerde kalan sütün pompa ile boşaltılması hem yeni süt yapımını uyarır hem de süt birikmesi ile ortaya çıkacak rahatsızlıkları önler. Bu açıdan yeni annenin emzirme konusunda desteklenmesi önemlidir. Özellikle ilk günlerde lohusa anne her fırsatta dinlenmeli ve uyumalı, misafir ağırlama veya bebek ziyareti için gelenleri karşılama gibi konuları üstlenmemelidir. Özellikle emzirme konforu ve anne sütünün artması açısından annenin dinlenmesi ve huzurlu olması ilk önceliktir. Sofra şekerinden kaçınarak besleyici öğünler alabilmesi için de lohusaya destek verilmelidir.
Referans: Temel Yenidoğan Bakımı (2015) T.C.Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı. Şuradan alındı: http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/cekus/docs/8-%20temel_yenidogan_bakimi.pdf
