Polikistik Over Sendromu nedir?
Yumurtalıklarda küçük ve iyi huylu çok sayıda kistin oluşumu şeklinde gelişen polikistik over, adet düzenliği ile birlikte kendini belli eden, buna ek olarak kilo artışı, vücut genelinde tüylenme, sivilce oluşumu gibi pek çok şikayetin oluşumuna neden olan bir kadın hastalığıdır.
Yumurtalıklarda oluşan kistler nedeniyle yumurtlama düzeninin bozulması nedeniyle bu hastalığa sahip olan kadınlarda çocuk sahibi olamama sorunu sıklıkla gözlenir. Yumurtalıklardaki çok sayıdaki kist, hormonal yapıyı bozarak tüylenmeye ve sivilce oluşumuna neden olur. Dış görünüşü bozarak yaşam kalitesini ve dış görünüşü olumsuz yönde etkileyen bu hastalık, psikolojik sorunları da beraberinde getiren ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalık türüdür.
Tedavinin genel amacı şöyledir:
PCO da hormon dengesinin bozulmasıyla ortaya çıkan artmış erkeklik hormonları (androjenlerin) üretimini , dolaşımdaki düzeylerini azaltmak.
Çevre yağ dokularında üretilen fazla östrojen hormonunun rahime vereceği zarardan korunmak,
Normal vücut ağırlığı ve ideal vücut yağ oranını yakalayarak,yaşam stili değişikliklerini desteklemek, PCO hastalarında artan kalp damar hastalığı riskini en aza indirmek ,PCO lu olgularda şeker hastalığına olan artmış eğilimin önüne geçmek, Yumurtlama temin edilerek, gebelik isteyen vakalarda kısırlığın önüne geçmektir.
PCO teşhisi konulan hastalarda, hasta kilolu ise yapılacak en etkin tedavi kilo kaybına özendirmektir. Mevcut kilonun %10 kadarı verilmelidir. Bunun için bilinçli diyet, düzenli egzersiz, psikolojik stresten uzak kalmak gerekmektedir. Bunlardan bağımsız olarak yaşam stili değişikliğinde en önemli konulardan sigara ve alkolün bırakılması da mutlak öğütlenmelidir.
Hasta adet göremiyor ve çocuk isteği yoksa uzun süreli doğum kontrol haplarının kullanılması hem adetleri yoluna koyar, kıllanmayı azaltır. Hem de rahim içi kalınlaşması , dolayısı ile rahim kanseri olasılığı en aza indirilir. Bu ilaçların PCO hastalarında rahim kanseri riskini %50 oranında azalttıkları bilinmektedir.
PCO hastalarında artan şeker hastalığı riskini engellemek amacıyla 3-6 ay süre ile ağızdan antidiabetik ilaçlar verilir. Bu ilaçlar nadiren kan şekerinin aşırı düşmesine yol açabilirler. Antidiabetik haplar bozulan hormon dengesini düzeltmek amacına da hizmet eder.
PCO hastalarında yumurtlama ya çok nadiren olur, ya da hiç olamaz. Çocuk isteyen olgularda amaç yumurtlamayı temin etmektir.
Laporoskopik olarak yapılan ovarian drilling işlemi ilaçlara dirençli PCO olgularında yumurtlamayı temin edebilir. Bu işlem ile yumurtalığın hormon bozukluğuna yol açan kısımları laser veya elektrokoter ile tahrip edilir.
İlaç tedavisi ile yumurtlama sağlanacaksa ilk tercih klomifen sitrattır( Klomen). Bu ilaç en çok 6 ay kullanılmalıdır.En fazla günde 3 tablete kadar çıkılmalıdır. Vakaların %30 u klomene dirençlidir.
Bazı vakalarda klomene kortizon ilave edilebilir.Kortizon ilavesi sadece böbreküstü bezi hormonu yüksek vakalarda yapılır.Son yıllarda kullanılan aromataz inhibitörleri klomen kadar başarılı bulunmaktadır.
Vakalarda haplarla cevap alınamazsa iğne ile gonadotropin tedavisine geçilir. Bu tedaviyi yapacak kişilerin tedavinin özelliğini çok iyi bilmesi gerekir. Zira PCO olgularında yumurtalıklar ya uzun süre cevap vermezler ,ya da istenmeyen ölçülere varacak kadar büyük yumurtalıklar oluşur. Tedavinin inceliği ve deneyim çok önemlidir.
