Günümüzde artık eşler birlikte karar vererek en uygun koşullarda gebe kalmayı planlamaktadır. Tabii ki anne adayının sağlıklı bir hamilelik geçirmesi ve doğum yapması sonunda da ve sağlıklı bir bebeğe sahip olması tüm ailelerin isteğidir.
Bu nedenle öncelikle sağlıklı olmak gerekir.
Hamilelik sırasında çıkabilecek risklerin belirlenmesi ve ortaya çıkabilecek olumsuzluklara karşı önlemlerin alınması ve tedavilerinin yapılabilmesi için gebe kalmadan önce ruhen ve fiziken gebeliğe hazır olmak gerekir.
Acıbadem Kocaeli Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Yıldız Ayhan Tuncay, günümüzde özellikle çalışan kadınların artması nedeniyle, yalnızca sosyal yaşamı değil iş yaşamının da getirdiği zorlukları da göz önüne alınarak koşullar iyileştirildikten sonra gebe kalınmasının anne adayının da psikolojik olarak hazırlanmasına destek olacağını belirtiyor. Dr Tuncay artıca doğumdan sonra iş hayatına devam edecek annelerin, doğum sonrası bebek bakımı ile ilgili aile desteği veya bebeğe bakacak kişiyi de programlamasının faydalı olacağını vurguluyor.
Dr Yıldız Ayhan Tuncay çiftlerin gebelik öncesi yapması gerekenleri şöyle anlatıyor.
Çiftler çocuk arzuladıklarında gebe kalmadan iki-üç ay öncesinden gebeliği takip etmesi istenilen hekime muayeneye gitmelidir. Doktorunuz size genel sağlık durumunuzla, alışkanlıklarınızla, iş ve yaşam biçiminizle ve kalıtımsal hastalıklar açısından aile öykünüzle ilgili sorular soracaktır. Daha önce gebelik geçirdiyseniz, önceki gebeliklerin seyrini, doğum şeklini, zamanında doğum yapıp yapmadığınızı, doğum sonrası kanama olup olmadığını, bebeğin sağlığını, doğum kilosunu not edecektir. Eğer daha önceki gebelik / gebelikler düşükle sonuçlanmış ise daha ayrıntılı sorular da soracaktır. Sağlık durumunuzla ilgili detaylı bilgileri aldıktan sonra jinekolojik muayene yapılacaktır.
Jinekolojik muayenede vajinal ve pelvik enfeksiyonlar araştırılır. Rahmin büyüklüğü, pozisyonu, myom gibi urların olup olmadığı tespit edilir. Rahim ağzı kanser tarama testi olarak bilinen PAP smear testi alınır. Eğer daha önce yapılmış ve üzerinden 1 yıl geçmiş ise tekrarlanır. Transvajınal ultrasonografi ile rahimin ve yumurtalıkların durumuna bakılır. Myom gibi rahim urları ile yumurtalıklardaki kistlerin olup olmadığı belirlenir. Ayrıca muayenede troid bezi ve memelere de bakılır. Son olarak anne adayının boyu, kilosu, tansiyonu ölçülerek muayene sonlandırılır. Öykü sorgulaması ve muayeneden sonra klinikte bulgu vermeyen ancak gebelikte ortaya çıkabilen bazı hastalıklar için laboratuvar teslerinden yararlanılır. Böylece gebelik süresince, doğumda ve doğum sonrasında karşılaşılabilecek risk faktörleri belirlenecektir. Risk faktörlerine karşı alınacak önlemlerle olası rahatsızlılar tedavi edildikten sonra artık fiziken de gebeliğe hazırız demektir.
Hazırlık Döneminde Hangi Testleri Yaptırmalıyız?
Gebelik öncesinde yapılan bütün testlerimiz şunlardır:
- Tam kan sayımı,
- Anne ve babanın kan grubu,
- Açlık kan şekeri(AKŞ), Üre, AST, ALT
- Tam idrar tahlili,
- Pap-smear testi,
- Geçmeyen akıntı var ise vajinal kültürü ve chlamidya antijeni,
- Hepatit B, Hepatit C ve HIV testi,
- Kızamıkçık(rubella) Titresi,
- Toksoplazma taraması,
- Troid testi(TSH),
- VDRL
Bunların dışında hastanın sorgulamasında tespit edilen hastalıklarına yönelik de testler yapılabilir. Örneğin; adet düzensizliği var ise prolaktin ve testesteron dahil olmak üzere hormonal incelemesi gerekli olabilir. Yine jinekoloji dışında başka bir hastalık örneğin; diyabet, hipertansiyon, anemi, idrar yolu enfeksiyonu gibi hastalara yönelik özel testler de yapılmalıdır.
Hazırlık Döneminde Ne Yapmalıyız ?
Anne baba adaylarının bebek sahibi olmaya karar verdiklerinde yapmaları gereken şunlardır.Öncelikle doğum yapacağınız doktor ile görüşmeniz, tanışmanız ve muayene olmanız ve gebelik öncesi hazırlık hakkında bilgi almanız çok önemlidir. İlk görüşmeden sonra aranızda oluşacak olumlu ilişki ve güven gebelik boyunca sizi rahat ettirecektir. Gebelik kontrollerinden sonra doğum sırasında da aynı doktordan alacağınız destek doğum ile ilgili streslerinizi de azaltacaktır.
Sağlıklı bir gebelik için için en uygun yaş yirmili yaşlardır. 18 yaş altı ve 35 yaş üstü gebeliklerde risk artmaktadır.
- Sigara içmeyi bırakın. Çok sigara içmek gebe kalma olasılığını azalttığı gibi gebelikte erken doğuma, düşük kilolu bebek doğumuna ve plasentanın aşağı yerleşmesine bağlı kanamalara yol açmaktadır
- Alkol alma alışkanlığı varsa bırakılmalıdır. Alkol de gebe kalma olasılığını azaltır, alkol sendromlu bebek doğumuna yol açar.
- Aşırı kahve ve çay içmeyi bırakın.
- Planlanan gebelikten 1.5 – 2 ay öncesinden günde 400 microgram folik asit almaya başlayın. Folik asitin nöral tüp defekti denilen omurilik ve omurga gelişim bozukluklarını önlediği gösterilmiştir. Gebeliğin 3. ayına kadar devam edilmelidir.
- Kilonuzu kaydedin. Kilo fazlalığınız varsa diyet uzmanı yardımıyla kilo vermeye gayret edin.
- Adet günlerinizi, başlama ve bitme zamanlarını takviminize işaretleyin. Doktorunuz adet düzeninizi soracaktır ve olası yumurtlama zamanınızı yani gebe kalmak için uygun günleri belirleyebilecektir.
- Diş hekimine muayene olun, diş ve diş eti hastalıkları varsa tedavinizi yaptırın.
- Eşinizin sperm kalitesini bozabilen aşırı yorgunluktan uzak kalmasını isteyin. Alkol ve sigara kullanmamasına dikkat edin.
- Gebe kalmanız muhtemel ayda özellikle yumurtlama sonrası dönemde zorunlu olmadıkça röntgen çektirmeyin, ilaç almanız gerekirse doktorunuza gebelik olasılığını bildirin. Mümkünse bulaşıcı hastalıklardan uzak kalmaya, hijyene dikkat ederek sağlıklı kalmaya dikkat edin.
Muayene Aralıkları
- 1-28 haftalar arasında 4 haftada bir,
- 28-36 haftalar arasında 15 günde bir,
- 36-40 haftalar arası haftada bir,
- 40-42 haftalara arasında 3 günde bir yapılması uygundur.
Riskli durumlarda yakın takip gerektiğinden doktorunuz sizi daha sık görmek isteyecek ve kontrollere çağıracaktır.
Gebeliği riske sokan durumlar
Gebelik takibinin amacı gebelik boyunca anne sağlığının korunması ve gebeliğin hem anne hem de bebeği için en sağlıklı şekilde sonuçlanmasını sağlamaktır. Gebelikte ortaya çıkabilecek komplikasyonların önlenmesi, ortaya çıktığında da tanınması ve tedavilerinin yapılmasının yanında gebelik, doğum ve çocuk yetiştirme konusunda eğitim verilmesi çok önem taşımaktadır. Gebelik öncesi dönemden başlayan ve gebelik boyunca devam eden bu dönemde gebeliği etkileyecek faktörler, riskler belirlenebilmektedir.
Risklerin belirlenmesi:
Sosyal ve demografik riskler Anne ve baba yaşı, ailede genetik geçişli, hastalıkların bulunması, akraba evliliği, düşük sosyoekonomik durum, mesleki maruziyetler, annenin sigara içmesi, alkol ve ilaç kullanımları, aile içi şiddet, tıbbi riskler.
Annenin hastalıkları; diyabet, hipertansiyon, epilepsi, kalp-damar hastalıkları, böbrek hastalıkları,kan hastalıkları, tiroid hastalıkları, romatizmal hastalıklar, karaciğer hastalıkları, mide ülseri, bel fıtıkları, kalça çıkıklığı
Annenin enfeksiyonları; Üriner enfeksiyonları, tüberküloz, herpes genitalis, HIV enfeksiyonu, kızamıkçık, CMV enfeksiyonları, sifiliz, toxoplazmozis
Annenin geçirdiği ameliyatlar özellikle batın ve pelvise yönelik olanlar: myomektomiler, intrauterin cerrahi girişimler, dış gebelik, yumurtalık kistleri,appendektomiler ve barsak operasyonları gibi
Annenin alerjileri
Obstetrik riskler, geçirilmiş gebelik sayısı, doğum sayısı, doğum şekli( sezaryen veya vakum gibi müdahaleli doğum öyküsü), erken doğum öyküsü, bebeğin geliş şekli (makad veya yan gelişler gibi), sularının erken gelme öyküsü, plasentanın önde gelmesi, canlı doğan bebeklerin kiloları (iri bebek veya düşük doğum ağırlıklı bebek), sağlıkları
Anomalili bebek doğum öyküsü
Tekrarlayan düşük öyküleri
Çoğul gebelikler
Önceki gebelikte preekelamsi öyküsü
