Deprem, çocuklar için oldukça korkutucu ve anlaşılması zor bir konudur. Çocuklar anlamadıkları şeylerden korkarlar. Bu nedenle depremin meydana gelişi hakkında kısa öz bilgi verilmelidir. Peki, depremden etkilenen ve depremle ilgili olumsuz içeriklere maruz kalan çocuklara nasıl yaklaşılmalı?
Çocuğun doğru bilgilendirilmesi güven duyması açısından önemli
Depremi yaşayan çocukların ruh ve beden sağlığının korunması için barınma, beslenme, uyku ve sağlık kontrolünün düzenli yapılması büyük önem taşır. Özellikle çocuğun akrabaları ve yakınlarıyla birlikte olması yaşadığı ruhsal stresi azaltır. Depremi yaşan çocuğun, deprem hakkında doğru bilgilendirilmesi güven duyması açısından önemlidir. Çocuğa, depremin yağmur yağması gibi doğa olayı olduğu ama çok nadir görüldüğü belirtilmelidir.
Deprem, çocukları fiziksel, duygusal ve davranışsal açıdan etkileyebilir
Çocukların kendisini suçlamaması için bu yaşanan olaylarda onun ya da ailesinin suçunun olmadığı, gerekli önlemler alınırsa bu şekilde bir daha üzücü olayların yaşanmayacağı belirtilmelidir. Çocukların her söylediği dikkatle, elleri tutularak ve onun göz hizasına gelip gözünün içine bakılarak sabırla dinlenmeli ve konuşulmalıdır. Çocuğun söylediklerini tekrarlamak, duygularının anlandığını görmesini sağlayacak ve onu güvende hissettirecektir. Çocuklarla, yaşanılanlar hakkında gerçekler saklamadan, yalın bir şekilde onların anlayabileceği bir dille anlatılmalıdır.
Deprem, çocukları fiziksel, duygusal ve davranışsal açıdan etkileyebilir. Yaralanma, evlerinin yıkılması veya zarar görmesi gibi durumlar fiziksel etkilere örnek olabilir. Duygusal etkiler arasında ise korku, endişe, stres veya depresyon gibi durumlar vardır. Uyku sorunları, yeme-içme bozuklukları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları gibi durumlar davranışsal etkilerdendir.
Depremden etkilenen çocukları rahatlatmak için neler yapılmalı?
Özellikle günün belirli bir saati örneğin, gece uykudan önce çocukla konuşmak onu rahatlatacak ve deprem kaygısını azaltacaktır. Eğer mümkünse, çocuğun yattığı oda karanlık olmamalıdır. Depremi yaşan çocuklar sıkça kabus görebilir, sinirli ve hırçın olabilir, sürekli ağlayabilirler. Bu durumlarda telaşa kapılmadan sarılarak sakinleştirilmeli, kabus gördüyse gördüklerini anlatması istenmeli ve sonuna kadar dikkatle dinlenmelidir. Gün içinde çocuğun, fiziksel olarak yoracak ama mutlu edecek oyunlar oynaması, yakın arkadaşları ya da sevdiği bir oyuncakla oynaması depremin yol açtığı endişeleri ve kabusları azaltacaktır. Eğer çocuk, sevdiği bir hayvanı ya da oyuncağını kaybettiyse ve bunun için ağlayıp yas tutuyorsa, bu duruma izin verilmeli, susturulmaya çalışılmamalıdır. Ailesi ve sevdikleriyle birlikte güvende olduğu hissettirilmelidir. Örneğin, “Senin de fark ettiğin gibi deprem tehlikeli bir şey. Çok üzücü olaylar yaşadık ama bizler şimdi güvendeyiz. Seni seviyoruz ve yanındayız.” gibi cümlelerin sıkça kullanılması önemlidir.
Çocuklar deprem ile ilgili olumsuz içeriklerden uzak tutulmalı
Depremin içinde olmadan uzaktan televizyon ve yakınları vasıtasıyla tanık olan çocuklar, anne ve babalarının veya çevresindeki yetişkinlerin deprem karşısında gösterdiği tepkileri izler. Çocukların bu izlem sırasında gördükleri ve duydukları, depreme nasıl bir anlam vereceklerini ve bu olayla nasıl mücadele edeceklerini belirler. Anne baba bağırıyor, çağırıyor şok içindeyse çocuk da ağlar, sakinleştirilemez ve dolayısıyla kendini güvende hissetmez. Bu dönemde çocukların yanında konuşmalarımıza dikkat etmeliyiz. Onlar biz yetişkinler gibi depremin ya da yakınını kaybetmenin, ne demek olduğunu tam anlayamaz. Yaşanılan bu gibi felaketlerde çocuklarımızı mümkün olduğu kadar ekranlardan uzak tutmalıyız. Bol bol oyun oynamaya, özellikle aktiviteli oyunlar oynamaya çalışalım. Çocuğun alışık olduğu yemek yeme düzeni ve uyku saati gibi günlük rutinlerinin mümkün olduğunca bozulmamasına özen gösterilmelidir.
Çocuğa depremi sorduğunda kısa ve anlayabileceği cümlelerle örneğin, yağmur yağması gibi depremin de doğa olayı olduğu ama önlem alınmadığı durumlarda evlerin yıkılması gibi üzücü sonuçların ortaya çıkabileceği, belirtilmelidir. Binaların sağlam yapılması ya da deprem çantası hazırlanması gibi önlemlerin alınmasında ise bu tür izlediğimiz üzücü sonuçların olmayacağı ifade edilmelidir. Birlikte deprem çantası hazırlamayı teklif ederek çocukların deprem konusunda hazır olmuşlukları artırılabilir.
Çocuklara depremden korunma yöntemlerini anlatmak için aşağıdaki adımlar takip edilebilir:
- İşaretli Alanlar: Evin içinde ve dışında işaretli alanlar belirleyin ve çocuğa bunlar hakkında bilgi verin.
- İlk Yardım Malzemeleri: Çocuğa evin ilk yardım malzemelerinin nerede bulunduğu ve nasıl kullanılacağı hakkında bilgi verin.
- Deprem Simülasyonları: Çocuğa, depremin nasıl hissettirildiğini göstermek için deprem simülasyonları yapın.
- Plan Yapın: Çocuğa ve aileye, deprem anında ne yapacaklarını öğrenmeleri için bir plan yapın ve uygulayın.
