Özgüven; bireyin kendisine dair olumlu duyguları, algısı ve davranışlarının bütünü olarak ifade edilebilir. Özgüven, sonradan kazanılabilen bir özelliktir.
Özellikler ergenlik döneminde “özgüven” çok sarsılabilmektedir. Ergenlik dönemi yaşamın her alanında değişimleri beraberinde getiren bir dönemdir. Yaşanan değişimleri kimi ergen olumlu karşılayıp değişimlere ayak uydururken kimi ergenler için ise; yaşanan bu değişimler çok sarsıcı nitelikte olabilmektedir. Bunlardan biri de özgüvende yaşanan düşüştür. Çoğu ergen özellikle fiziksel görünümünden dolayı özgüven eksikliği yaşamaktadır. Ergenlik döneminde ebeveynlerin takınacakları tavırlarda oldukça belirleyici etkiye sahiptir. Ebeveynlerin çocuğun yaşadığı değişimleri fark ederek onu desteklemesi ve her zaman yanında olacaklarına ilişkin güven vermelidir. Kimse dünyaya özgüven eksikliği ile gelmez. Özgüven eksikliği, çocukluktan itibaren temelleri atılan ve güvensiz bağlanma sonucu özellikle ergenlik yıllarında daha çok kendini belli eden olumsuz bir durumdur.
Özgüven Eksikliği Yaşayan Bireylerde Görülen Belirtiler
- Hayır diyememe,
- Sosyal ortamlarda bulunmaktan kaçınma
- Topluluk önünde konuşmaktan çekinme, bu tarz ortamlarda yoğun kaygı hissi yaşama
- Kendini değersiz, yetersiz görme
- Aile ve arkadaş ilişkilerinde sınır koyamama
- Karar vermede zorluk yaşama
- Fikirlerini açıkça ifade edememe
- Başkalarına sıkça ihtiyaç duyma
- Fiziksel görünümünden rahatsızlık duyması
Bireyin Özgüven Eksikliği Yaşamasının Nedenleri
- Baskıcı ebeveyn tutumları
- Yüksek ve gerçekçi olmayan beklentiler içerisine girmek ve beklentileri gerçekleştirememek.
- Fiziksel görünümünü beğenmeme
- Arkadaş ortamı
Ebeveynlerin Yapması Gerekenler
- Anne babanın çocuklarına olumlu rol model olması gerekir.
- Ebeveynlerin, çocuklarına, çocuğun fikirlerine saygı duyması Fikirlerine ve kendisine saygı duyulduğunu hisseden ergen, anne babasıyla olan iletişimini olumlu yönde değiştirecektir.
- Olumlu yönde davranışlar bulunduğunuzda çocuğunuzu ödüllendirebilirsiniz. Takdir edildiğini, ödüllendirildiğini gören ergen birey, daha olumlu davranışlar sergileme yoluna gidecektir. Takdir edilmek, bireyin özgüvenini yükselten durumlardan biridir.
Ergen Birey Özgüven Eksikliği İle Nasıl Baş Edebilir?
- Bireyin, olumlu yanlarını keşfetmesi gerekir. Olumlu yanlarını keşfederek kendini suçlama eğilimini de azaltma yoluna gidecektir.
- Olumsuz iç konuşmaların azaltılarak yerine pozitif iç konuşmaların alması gerekir.
- Birey, fiziksel görünümünden memnun değil ise; görünüşüne, giiyimine dikkat etmelidir. Bu durum, kendisini daha iyi hissetmesini sağlayacaktır.
- Hobiler ve yeni arkadaşlıklar edinebilir.
- Bireyin, mükemmel olma tutumundan vazgeçmesi gerekir. Çünkü her birey hatalar yapar ve kimse tam anlamıyla mükemmel olamaz.
- Özgüven eksikliği ile baş etmenin en gerçekçi yolu; psikolojik destek ve psikoterapi desteği almaktır. Çocuk-ergen psikiyatristleri, psikologlar özgüven eksikliği vakalarıyla sıklıkla karşılaşmakta ve sorunun tedavisinde çeşitli psikolojik teknikler kullanarak oldukça olumlu sonuçlar almaktadırlar.
Uzm. Dr. Mustafa Erkan
Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı
