Doğumun ardından ya da ilerleyen zamanlarda bebeğinizin kafasında şekil bozuklukları görülebilir. Peki bebek kafasındaki şekil bozukluklarına karşı ne yapmak gerekir?
Doğum sırasında ya da ilerleyen aylarda bebeğin yatış pozisyonuna bağlı olarak gelişen kafatası şekil bozuklukları ebeveynlerin ilk anda paniğe kapılmasına neden oluyor. Bu durumda bir uzmana başvurmak erken dönemde önlem alınmasını ve eğer gerekliyse tedavi planlaması için zaman kazanılmasını sağlıyor.
Memorial Hizmet Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Nihal Madak Binboğa, bebeklerdeki kafatası şekil bozuklukları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Başın sağlıklı büyümesi, bebeğin beyninin de sağlıklı bir şekilde büyüdüğünü göstermektedir. İlk aylarda en hızlı büyüyen vücut bölümü olan kafatası, bebeğin tüm vücudu gibi kolayca şekil değiştirebilmektedir. Başın ön bölgesinde bulunan bıngıldak 9-18. aylar arasında kapanmaktadır. Bu dönemlerde ebeveynler, bebeklerinin kafasının arkasındaki düzlük ve diğer taraflarındaki asimetrik bozukluklar nedeniyle panik yapmaktadır. Kafatasındaki şekil bozukları genellikle şu nedenlerden kaynaklanmaktadır:
- Bebeğin anne karnındaki duruş pozisyonu
- Doğumun uzun ve zor olması
- Bebeğin küvözde kalması
- Bir yaşından önce yastık kullanımı
- Boyun kaslarındaki kısalık
Beyin gelişimine de etki eden kafatası şekil bozuklukları kalıcı olmasın
Doğumdan sonra fark edilen kafatası şekil bozuklukları, bazı aileler tarafından düzelir diye kendi haline bırakılmaktadır. Ancak kafatası şekil bozukluklarının bir kısmı kalıcı olabilmektedir. Bunun için erken teşhis ve önlemlerin alınması önemlidir. Yapılan araştırmalar bebeğin boyun kasındaki kısalık ya da gerginliğin % 85-90 oranında baş şekil bozukluğuna sebep olduğunu ortaya koymaktadır. Boyundaki bu direnç yetişkinlerdeki boyun tutulması gibidir. Fakat bebekler bu pozisyonu haftalarca muhafaza ettikleri için kafatasına etkisi çok daha yüksek seviyede olmaktadır. Bebeğinizin kafatası şekil bozukluğunun sebebinin iyi araştırılması gerekmektedir. Şekil bozukluğunun boyun kaslarından kaynaklanması durumunda fizyoterapi ile bebeğin boyun kasları güçlendirilebilmektedir. Böylece henüz tüm kafatası kemikleşmeden yapılacak tedavi ile şekil bozuklukları düzeltilebilmektedir.
Kafatası şekil bozukluğuna karşı yapılması gerekenler nelerdir?
Yatış pozisyonunu doğru ayarlayın
Yatış pozisyonundan kaynaklanan şekil bozukluklarını ise bebeğinizin yatış pozisyonunu değiştirerek düzeltmek mümkün olabilmektedir. Bunun için kafadaki deformasyon ilk fark edildiğinde bebek 6. ayından küçükse ve deformasyon hafif ve orta şiddetteyse, pediatri uzmanının yönlendirmesi ile öncelikle 1-2 ay yatış pozisyon değişimi ile düzelmesi beklenmelidir. Pozisyon değiştirmek; bebeği sırtüstü yatırırken başının düzlüğün olduğu yerin zıt tarafına dönük yatırılmasıdır. Çok basit gibi görünse de bunu başarmak gerçekten zordur. Pek çok ebeveyn uygulamada oldukça zorlanmaktadır. Bunu bu kadar zor yapan ise bebeğin boyun kasında bulunan gerginlik ve kısalıktır. Bebek ısrarla yatırıldığı yönün tersine dönebilmektedir. Mümkün olan en erken dönemde bir fizyoterapist ile birlikte çalışarak bu gerginliğin üstesinden gelinmesi en doğrusu olacaktır.
Kafatası kemikleşmeden tedavi önemli
Bebeğin kafatası 13 ay sonra kemikleşmektedir. Kafatası şekil bozukluğunda en kritik dönem 3-8 ay arasıdır. Bu aylar arasında uygulanan tedavi yöntemlerinden olumlu sonuç alınabilmektedir. Ancak 13. ay sonrasında kafatası deformasyonunun düzelme imkânı bulunmamaktadır. Bu nedenle bebeğin kafatası şekil bozukluğu, yatış pozisyon değişimine cevap vermiyorsa başının radyasyon içermeyen 3 boyutlu incelemesi yapılarak ileri tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Dizaynı, güvenliği, başarısı kısa sürede sonuç verdiği için genellikle FDA tarafından onay almış, düzeltmedeki etkinliği ve rahatlığı tespit edilmiş, aktif kasklı tedavi yöntemi tercih edilmektedir. Bebeğin kafatası boyutlarına uygun ve deformitesine özgün kask tasarlanır. Günün önemli bir kısmında bebeğin kafasına takılan kasklı tedavi yöntemi ile çok kısa sürede olumlu sonuç alınabilmektedir. Tedavinin belli dönemlerinde bebeğin kafatası 3 boyutlu olarak incelenerek düzelmenin boyutlarına göre tedavinin devam edip etmeyeceği kararlaştırılır. Bir diğer ileri tedavi yöntemi ise kafatası düzeltici operasyonlardır. Bunların sonucunda da bebeğin kafatası bir süre sonra istenilen şekle gelebilmekte ve çocuklar yaşıtları gibi sağlıklı büyüyüp gelişebilmektedir.
