Dünyada ebeveynlerin en çok korktukları hastalıklardan biri olan çocuk felci, anne ve babalar tarafından araştırılıyor. Ölümle sonuçlanma olasılığı dahi olan hastalık çocuk felci nedir? Belirtileri nelerdir? Çocuk felcinin tedavisi var mı?
ÇOCUK FELCİ (POLİOMYELİT) NEDİR?
Çocuk felci, polio virüsünün neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Virüs omurilik ve beyin sapını etkiler. Bulaşıcı bir hastalıktır. Polio virüsü enfeksiyon vakalarının büyük bir çoğunluğu zararsız olmasına rağmen virüs beyne veya omuriliğe ulaşırsa felce, hatta ölüme bile sebep olabilir. 20. yüzyılın ortalarında, polio virüsü enfeksiyonları salgın hastalık boyutuna ulaşmıştır. Günümüzde ise çocuk felci tehlikesi aşılar sayesinde dünyanın birçok bölgesinde önemli ölçüde azaltılmıştır. 1999 yılında polio virüsünün üç türünden biri tamamıyla yok edilmiştir
Her 200 vakadan bir tanesinde, hastalık etkeni olan virüs omuriliğe geçerek orada kasların hareketlerini sağlayan sinir hücrelerini tahrip eder. Bu tahribat kalıcı olur. Sinir hücrelerinin yerini yeni hücreler alamadığı için, etkilenen kaslar çalışamaz ve hastalık hayat boyu sürecek felçlere neden olur.
ÇOCUK FELCİ NASIL BULAŞIR?
Virüs, özellikle hijyen koşullarının kötü olduğu bölgelerde bir çocuktan diğer çocuğa kirlenmiş besin ve sular dışkı yoluyla bulaşır. 15 yaşının altındaki çocuklarda özellikle de 5 yaşından küçük çocuklarda daha sık görülür. Ancak çocuk felci, yetişkinlerde de görülebilir.
ÇOCUK FELCİ BELİRTİLERİ
Poliovirüsle enfekte olan çoğu insan (yaklaşık 100 kişiden 72’si) herhangi bir belirtiye sahip değildir. Poliovirüs enfeksiyonu olan 4 kişiden yaklaşık 1’inde grip benzeri belirtiler görülür. Bunlar:
- Boğaz ağrısı,
- Ateş,
- Yorgunluk,
- Mide bulantısı,
- Baş ağrısı,
- Karın ağrısı.
Çoğu durumda belirtiler 2 ila 5 gün içerisinde yok olur. Ancak nadir durumlarda, enfeksiyonun beyni etkilemesi nedeniyle bacaklarda ve nadiren kollarda kalıcı kas fonksiyon kaybı meydana gelebilir. Ya da gövde ve göğüs kaslarında oluşan kas tutulması sonucu solunum fonksiyonlarının kaybıyla ölüm gerçekleşebilir. 200’de 1 vakada genellikle bacaklarda geri dönüşü olmayan felce neden olabilir. Felcin, solunum kaslarını tutması halinde % 5-10 oranında ölüme neden olabilir.
Tamamen iyileşmiş görünen çocuklarda bile, 15 – 40 yıl sonrasında yeni kas ağrısı, güçsüzlük görülebilir veya yetişkin olarak felç meydana gelebilir. Buna polio sonrası sendrom denir.
ÇOCUK FELCİ TEDAVİSİ
Çocuk felcinin tedavisi yoktur. En iyi yöntem aşı yoluyla hastalığı önlemektir. Bireylerin, rutin ve güncel çocuk felci aşı serisine sahip olmaları önemlidir. Yetişkinler için buna ek olarak, hastalığın yaygın olduğu ülkelere yapılacak yolculuklardan 4 hafta önce hayat boyu koruyacak bir doz aşı tekrar yapılmalıdır.
İki çeşit çocuk felci aşısı vardır.
- Oral Poliomyelit Aşısı (OPV): Canlı aşıdır ve koruyuculuğu %90-95′ tir.
- İnaktif Poliomyelit Aşısı (IPV): Kas içine uygulanır. Aşının koruyuculuğu %95’tir.
Çocuk Felci (Poliomyelit) Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?
Oral Çocuk Felci aşısı (OPA) 6.ayını ve 18.ayını tamamlayan bebeklere her uygulamada ikişer damla ağızdan verilmek sureti ile uygulanmaktadır.
İnaktif Çocuk Felci aşısı (İPA) ise, 2.ayını, 4.ayını, 6.ayını ve 18.ayını tamamlayan bebeklere toplam 4 defa olmak üzere beşli karma aşı içerisinde koldan kas içi uygulanmaktadır.
İnaktif Çocuk Felci aşısının, (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48. ayda dörtlü karma aşı (DaBT-İPA) uygulanan pekiştirme dozu da bulunmaktadır. 1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların DaBT-İPA pekiştirme dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanıyor.
