Çocuk Felci (Poliomyelit), poliovirüs adı verilen bir virüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle 5 yaş altındaki çocukları etkiler, ancak aşısız yetişkinlerde de görülebilir. Virüs, merkezi sinir sistemine saldırarak kaslarda zayıflık ve kalıcı felce neden olabilir. Nadir durumlarda ölümcül olabilir, özellikle solunumu kontrol eden kasları etkilerse.
Çocuk Felci Nedir?
- Etkeni: Poliovirüs (3 tipi vardır: Tip 1, Tip 2, Tip 3)
- Bulaşma Yolu:
- Ağız yoluyla (özellikle kirli su ve yiyeceklerle)
- Damlacık yoluyla (nadiren)
- Dışkı-ağız yolu (özellikle hijyenik olmayan ortamlarda)
- Bulaşıcılık Süresi: Virüs dışkıda haftalarca, boğazda ise birkaç gün kalabilir.
- Hastalık Türü: Viral enfeksiyon
Belirtileri Nelerdir?
Asemptomatik (%70-90):
- Hiçbir belirti vermez (taşıyıcı olabilir).
Hafif Enfeksiyon (%4-8):
- Ateş
- Halsizlik
- Baş ağrısı
- Boğaz ağrısı
- Mide bulantısı
- Kusma
Non-paralitik Poliomyelit:
- Yukarıdaki belirtilere ek olarak:
- Ense sertliği
- Sırt ve bacak ağrıları
- Kas spazmları
Paralitik Poliomyelit (Nadir – %1):
- Ani kas güçsüzlüğü
- Bacaklarda, bazen kollarda felç
- Refleks kaybı
- Kaslarda ağrı
- Asimetrik felç (bir taraf daha fazla etkilenir)
- Solunum güçlüğü (hayati tehlike oluşturur)
Teşhis Nasıl Konur?
- Hikâye ve Klinik Muayene: Kas güçsüzlüğü, refleks kaybı ve belirti başlangıcı dikkatlice değerlendirilir.
- Laboratuvar Testleri:
- Boğaz sürüntüsü
- Dışkı örneği (virüs izolasyonu için en güvenilir)
- BOS (beyin omurilik sıvısı) analizi
- Kan testleri
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Merkezi sinir sistemindeki hasarı değerlendirmek için kullanılabilir.
Tedavisi Var mı?
Spesifik bir tedavi yoktur.
Ancak:
- Destekleyici tedavi çok önemlidir:
- Yatak istirahati
- Ağrı kesiciler
- Fizik tedavi
- Solunum desteği (gerekirse ventilatör)
- Ortez kullanımı (kas ve eklem deformitelerini önlemek için)
- Komplikasyonların önlenmesi için hastane yatışı gerekebilir.
Korunma Yolları – Aşı En Etkili Yöntemdir
1. OPV (Oral Polio Aşısı) – Canlı aşı
- Ağızdan damla şeklinde verilir.
- Bağışıklığı artırır ve bulaşıcılığı azaltır.
2. IPV (İnaktive Polio Aşısı) – Ölü aşı
- Enjeksiyon şeklinde uygulanır.
- Gelişmiş ülkelerde daha yaygındır.
Aşı Takvimi (Türkiye’de):
- 2., 4., 6. aylar: IPV
- 18. ay: Pekiştirme dozu
- İlköğretim 1. sınıf: Son rapel doz
Dünya’da Çocuk Felci Durumu
1988’de Dünya Sağlık Örgütü’nün başlattığı küresel eradikasyon kampanyası sayesinde hastalık büyük ölçüde azaldı.
Ancak halen Pakistan ve Afganistan gibi bazı bölgelerde endemik olarak görülmektedir.
Özetle:
| Özellik | Bilgi |
|---|---|
| Etken | Poliovirüs |
| Bulaşma Yolu | Ağız-dışkı, kontamine su/yiyecek |
| Belirti | Ateş, kas ağrısı, felç |
| Teşhis | Dışkı analizi, boğaz sürüntüsü, BOS |
| Tedavi | Destekleyici, spesifik tedavi yok |
| Korunma | AŞI (OPV, IPV) |
