Emzirme döneminde adet görmemek doğum kontrolü anlamına gelir mi? Bu sorunun ve daha çok pek çok sorunun yanıtını Memorial Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Opr. Dr. Figen Taşer Güney anlattı.
Anne sütü bebek için doğal ve oldukça değerli bir besin. Emzirme sırasında hastalıklara karşı koruyucu olan protein yapılı maddeler (Antikorlar) bebeğe geçerek ishal, solunum yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, idrar yolu enfeksiyonu ve zehirlenmelerden bebeği koruyor. Emzirmenin yaraları sadece bebek için geçerli değil. Emzirme sırasında salgılanan hormonlar annenin rahim adalesinin kasılmasını rahmin küçülmesini ve kanamanın azalmasını sağlıyor. Emzirme anne ile bebekarasındaki iletişim ve bebeğin psiko – sosyal gelişimi için de önem taşıyor. Bu dönemde yeni doğan bebeği ile ilgilenmek isteyen anne için yeni bir gebelik düşüncesi ürkütücü oluyor. Peki emzirme sürecinde anne hamile kalabilir mi? Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Opr. Dr. Figen Taşer Güney bu sorunun yanıtını şöyle veriyor: “Emzirme döneminde doğurganlık (fertilite) azalır. Doğumdan sonra doğurganlığın yeniden kazanılması emzirme süresi, sıklığı adetin başlaması ile ilgilidir. Ovulasyon (yumurtlama) genellikle ilk adetten birkaç hafta sonra başlar. Bebek anne sütü alıyorsa 6 ila 8 ay koruyabilir. Fakat bebek mama alıyorsa doğumdan sonra 3. haftadan itibaren korunma yöntemi uygulanmalıdır. Emziren kadınlarda bu risk % 1-2’den az olmakla beraber ilk adetten önce ovulasyonun başlayabildiği de gösterilmiştir.”
Emzirme Döneminde Adet Olamama Gebelikte Korur Mu?
Emzirme Döneminde Adet Olamama Gebelikte Korur Mu?Bu soru emzirme dönemindeki birçok annenin en çok merak ettiği soru. Dr. Güney şu yanıtı veriyor: “Emzirme veya pompa ile sütün sağılması yumurtlama ve yumurtlama gelişimini baskılayan prolaktin hormonunu arttırır ve gebelikten koruyabilir. Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı çok merkezli bir çalışmada; bebek sadece anne sütü ile besleniyorsa, 6 aydan küçükse, annenin adeti başlamamışsa %98,1 oranında gebelikten koruduğu gösterilmiştir. Gündüz ve gece en az 6 kez olmak kaydıyla emzirme olmalıdır. Bu yöntem çalışan annelerde başarılı değildir. Bebeğe 6.aydan sonra ek gıdalara başlanması ile emzirme devam etse de koruyuculuk azalır.”
Hangi Yöntemler Kullanılmalı?
Emzirme döneminde bebek mama alıyorsa ya da emzirme düzensiz ise bir korunma yöntemini tercih etmek gerekiyor. Dr. Güney yöntemlerle ilgili şu bilgileri vererek avantaj ve dezavantajlarını sıralıyor:
Bariyer Yöntemi
Başarısızlık oranı %10 civarındadır. Prezervatif kullanımı gebelikten koruduğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan da koruyor. Diafram (vajinaya uygulanan esnek kap) doğumdan sonra 6 haftadan önce kullanılamaz. Vaginal tablet (spermisit) kullanımı emzirme döneminde oluşan vaginal kuruluğu arttırdığı için çok tercih edilen bir yöntem değildir.
Hormonal Yöntemler
● Doğum Kontrol Hapları (Kombine Haplar) : Östrogen ve progesteron içerirler. Yapılan çalışmalarda bu hapların östrogen içeriğinin süt miktarını azalttığı gösterilmiştir. Östrogen içerdiği için gebelikte oluşan kanın pıhtılaşma eğilimi nedeniyle damar tıkanıklığı riski taşır doğumdan sonra 6 haftadan önce başlanmamalıdır. Anne emzirmese bile doğum kontrol hapına başlamak için en az 6 hafta beklenmelidir.
● Sadece Progesteron İçeren Doğum Kontrol Hapları: Doğumdan 6 hafta sonra başlanmalıdır. Emzirme döneminde güvenle kullanılabilir.
● Progesteron İçeren İğne (3 Aylık İğne) : Uzun yıllardır denenmiştir. Yan etkisi yoktur sütü az da olsa arttırdığı saptanmıştır. Adet görmemeye neden olur ve bu durum iğne kesilince düzelir.
● Aylık İğneler: Östrogen içerdiği için sütü azaltır ve bu emzirme döneminde kullanım konusunda yeterli bilgi yoktur.
● İmplant: Kolda cilt altına uygulanan hormon içeren yaklaşık 3 cm lik çubuk şeklinde bir yapıdır. Üç yıl koruyuculuğu vardır. Süte geçen az miktarda hormon bebeği etkilemez. Adet görmemeye neden olabilir.
● Rahim İçi Araç (Spiral) : Başarısızlık oranı % 1-3 olarak saptanmıştır. En erken doğumdan 4-6 hafta sonra uygulanabilir. Daha erken uygulanırsa rahim kasılmaları ile atılabilir. Hormonlu veya bakırlı spiral uygulanabilir. Hormonun vücuda geçişi çok azdır ve sütü etkilemez.
● Cerrahi Yöntem: Kalıcıdır. Erkek kısırlaştırılması (vazektomi) anne sağlığını ve emzirmeyi etkilemeyen, kolay, riski olmayan daha ucuz bir yöntemdir. Kadının kısırlaştırılması batın boşluğu açıldığı için enfeksiyon, kanama, karın içi organlarda yaralanma riski taşır ve genel anestezi gerektirir. Doğum sonrası göbek altından veya sezaryende uygulanması emzirmeyi etkilemez.
Emzirme döneminde uygulanacak doğum kontrol yöntemi seçimi birçok faktöre bağlı olarak değişiyor. Bu etmenleri önceden kullanılan alışılmış metot, gelecekte çocuk isteği, eşin katılımı, emzirme durumu olarak sıralamak mümkün. Hangi yöntemin uygun olduğu bu faktörlere göre belirlenmesinde bu açıdan sonsuz bir fayda var.
