4 yaşındaki çocuğunuzun fiziksel, zihinsel, beslenme gelişimi ve tüm gelişim süreçlerini detaylıca takip etmeniz oldukça önemli.
Peki sizin çocuğunuzun gelişimi doğru ilerliyor mu?
Duygu ve düşünce ifadesi konusunda önceki dönemlere göre daha gelişmiş durumdadır, sözel ifade becerilerini desteklediğiniz sürece daha da gelişme gösterecektir. Yaşıtları ile daha sosyal olmaya başlamaktadır, kız ve erkek farkı ile cinsel konulara karşı ilgi ve merakı artar.
4 Yaşındaki Çocuğun Zeka Gelişimi
Artık çocuğunuz diyalogları daha çok devam ettirebilir durumdadır, düşünme süreçleri gelişim göstermektedir. Çocuğunuz sorulan basit soruları daha kolay ve daha mantıklı şekilde cevaplamaya başladığı gibi duygularını da daha iyi ifade edebilir.
- Zaman kavramını ve günlük aktivitelerin zamanını daha iyi kavrar hale gelir: Örneğin, sabahları kahvaltı, öğlenleri öğle yemeği, akşamları da akşam yemeği yendiğini bilir.
- Dikkat süresi artar, yaptığı aktiviteye daha çok ve daha uzun şekilde odaklanabilir.
- İki veya üç parçalı direktifleri anlar: “Oyuncaklarını topla, pijamanı giy ve yatmaya hazırlan.” gibi.
- Oturduğu yerin adresini bilir, düşünüp söyleyebilir.
- Oyunun kurallarını anlar ve çoğunlukla uymaya çalışır.
- Ev içinde koyduğunuz kuralları daha iyi anlar.
- Kızgınlığını fiziksel şekilde göstermek yerine, her zaman olmasa da sözel olarak belirtmeye başlar.
- Problem çözme konusunda daha çok ilerlemiştir.
4 Yaşındaki Çocuğun Fiziksel Gelişimi
4 yaşındaki çocukların boyu uzadığı gibi aynı zamanda kaba motor ve ince motor becerileri de gelişim göstermeye devam eder.
Kaba Motor Becerileri:
- Kendi kapladığı alan konusunda daha farkında olur ve hareket ederken daha az bir yerlere veya birilerine çarpar. Koşma kabiliyeti yükseliş gösterir, ayağıyla topa vurabilir ve eliyle topu fırlatabilir. Merdivenleri yardımsız inip çıkabilir, tırmanabilir, tek ayak üstünde kısa bir süre durabilir ve kendi giyinip soyunabilir.
İnce Motor Becerileri:
- İnce Motor Becerileri:Bu yaşa kadar el-göz koordinasyonun ilerlemiş olması gerekir, bu ilerleme sayesinde ipe boncuk dizme, puzzle yapma ve çizgilerin içini boyama gibi aktiviteleri yapabiliyor olması gerekir. Üçgen, daire, kare ve başka şekilleri kopya edebilir, vücut bölgeleri olan insan çizebilir, 8-9 tane bloku üst üste koyabilir. Çatal ve kaşık kullanabilir Dişlerini kendisi fırçalamayı öğrenebilir.
4 Yaşındaki Çocuğun Boy ve Kilosu
- 4 yaşındaki kız çocuğunun ortalama kilosu 15,4 kg, ortalama boyu ise 100,3 cm’dir.
- 4 yaşındaki erkek çocuğunun ortalama kilosu 16,3 kg, ortalama boyu ise 102,3 cm’dir.
4 Yaşındaki Çocuğun Beslenmesi
Çocuğunuza birçok farklı sağlıklı yemek sunun, çocuğun çeşitli gruplardan (sebze, meyve, protein, karbonhidrat) yemek yemesi sağlıklı büyümesi için gereken vitaminleri alması demektir. Yaşına uygun şekilde porsiyon veriyor olmanız önemli, çocuk artık ne zaman doyduğunu çok iyi anlar durumdadır o yüzden daha fazla yemesi için ısrar etmekten kaçının. Bazı çocuklar diğerlerine göre yemek konusunda daha seçiçi olabilir, onu yeni yemekler tatması için teşvik edebilirsiniz ama zorlamamalısınız.
4 Yaşındaki Erkek ve Kız Çocuğunun Cinsel Gelişimi
Çocukların yaşı büyüdükçe diğer çocuklarla daha çok ilişki halinde oldukları için, kız ve erkek arasındaki farkları daha iyi farkeder hale gelirler. Kız ve erkek farklarının daha çok bilincinde olmaya başladıkları gibi, kendi cinsel organlarına dokunarak veya mastürbasyon yaparak kendi vücutlarını keşfederler. Bu yaşlarda, arkadaşlarıyla “doktorculuk” oynayarak birbirlerinin cinsel bölgelerini keşfetmeye çalışabilirler, anne ve babanın öpüşme ve el ele tutuşma davranışlarını taklit etme gibi davranışlar gösterebilirler.
Erkek ve kızların neden fiziksel olarak farklı olduklarını sorabildikleri gibi bebeklerin nerden geldiğini de sorgulayabilirler, basit bir şekilde bebeklerin annelerin karnının içinde büyüdüğünü sonra da doğduğu söylenebilir. Cinsel konularla ilgili merakları arttığı için başka insanlar soyunup giyinirken onları görmeye çalışabilirler. Önemli olan şeylerden biri çocuğunuza cinsel sınırları öğretmektir: Cinsel bölgelerini toplum içinde kapalı tutması gerektiği, kendi cinsel bölgesine yalnızca kendisi yalnızken dokunabileceği ve toplum içinde dokunmaması gerektiği ve başka çocukların cinsel bölgelerine dokunmaması gerektiği öğretilmelidir.
Çocuğunuzu korumak adına artık ona cinsel tacizin ne olduğunu anlatmalısınız:
Cinsel bölgelerin özel olduğunu ve bir başkası çocuğunuzun cinsel bölgesine dokunmak isterse veya bu kişi kendisinin cinsel bölgesine dokunulmasını isterse bunun bir cinsel taciz olacağını ve eğer çocuğunuz bu gibi durumlarla karşı karşıya kalırsa mutlaka oradan uzaklaşması ve size söylemesi gerektiğini anlatın.Cinsel tacizin çocuğun tanıdığı kişiler tarafından da gerçekleşebileceğini çocuğunuza belirtin ve her kim olursa olsun buna izin vermemesi gerektiğini anlatın, dudakların da özel bölgeler olduğunu ve yabancıların da tanıdıklarının da onu dudağından öpmemesi gerektiğini söyleyin, aynı şekilde siz de çocuğunuzu dudağından öperek bu eylemi normalleştirmemeye özen göstermelisiniz. 4 yaşındaki kız ve erkek çocuklar Freud’un ( 1905) “Psikoseksüel Gelişim Kuramı”na göre “Fallik” evrededirler ve bu evre erkek çocuklarının baba ile, kız çocuklarının da anne ile özdeşleşmesi için çok önemli bir evredir. Bu yaşta daha çok anneye ilgi duyan erkek çocuk, anneyi babadan kıskanmaktadır ve babaya karşı olan bu düşmanca duyguları sebebiyle babanın onun penisini keserek onu cezalandıracağını düşünmektedir, bu nedenle bu yaştaki çocuğun sünnet edilmesi biraz sakıncalıdır, mümkünse 4 yaştan önce çocuğu sünnet etmek gerekir. Eğer baba bu dönemde erkek çocuğa karşı ilgili ve sıcak davranırsa erkek çocuk babayı modelleyerek erkek olmayı öğrenir, onunla özdeşleşir ve anneyi ele geçirme hayali son bulur. Annenin de bu yaştaki erkek çocuğa eşine hitap ettiği gibi “aşkım” veya “sevgilim” gibi sözcükler söylememesi ve onu dudağından öpmemesi gerekir, bu gibi söylem ve davranışlar erkek çocukta anneyi ele geçirme hayalini körükler ve babayla özdeşleşme süreci daha zorlu hale gelebilir. Annenin de bu dönemde kız çocukla kuracağı sıcak ilişki ile kız çocuk anneye olan düşmanlığını bırakır ve onu modelleyerek kadın rolünü öğrenir, bu şekilde babayla ilgili hayalleri son bulur.
4 Yaşındaki Çocuğa Nasıl Eğitim Verilir?
Çocuğunuzu dil açısından geliştirmek için günlük hayatla ilgili çocuğunuzla konuşmalar gerçekleştirin, örneğin, ona gününüzü anlatın ve ona yuvada bugün neler yaptığını sorun. Dil gelişimi için ona kitap okumanız da önemlidir, kendiniz de hikayeler uydurup anlatabilir ve aynı şekilde onun da hikayeler uydurmasını isteyebilirsiniz, mesela ona 4-5 kelime (Kim, mekan, zaman, eylem…) vererek bu kelimelerle bir hikaye uydurup anlatmasını isteyebilirsiniz, bu çalışma aynı zamanda duygu ve düşüncelerini ifade etmesini de geliştirir.
Sayısal gelişimi için, dışarda arabaları, ağaçları vs. beraber sayabilirsiniz, kurabiye gibi atıştırmalıklar yerken yedikçe kaç tane kaldığını bulma oyunu gibi sayma nitelikli oyunlar oynayabilirsiniz. 4 yaşındaki çocuklar genelde 10-20’ye kadar sayabilir.
Renk ve şekil farkındalığı için, bir renk belirleyip evin içinde o renkten 4-5 tane şeyi bulup getirmesini isteyebilirsiniz veya aynı şeyi bir şekil için de yapabilirsiniz. Gil’in (2016) “Hayatını Boya” çalışmasını yapabilirsiniz: Renkli kalemleri ortaya koyup her renk için bir duygu belirlemesini ve bu duygulardan hangilerini hayatında daha çok görüyorsa onlarla kağıdı boyamasını veya şekiller çizmesini isteyebilirsiniz. (Ör: 5 tane turuncu yuvarlak, 2 tane yeşil yuvarlak gibi.) Daha sonra boyadığı veya çizdiği resim üstünden duygularını sorgulayabilirsiniz: Örneğin, yeşil rengi mutluluk olarak belirlemiş olsun, o zaman “Hımm 5 tane yeşil kare çizmişsin, demek ki hayatında mutluluk var, sen ne zamanlar mutlu olursun?” diye sorabilirsiniz. Bu çalışma hem renk ve şekil farkındalığı yarattığı gibi duygu farkındalığı ve ifadesini de güçlendirir.
Sosyal ilişkiler konusundaki becerisini geliştirmek için, çocuğunuzu ilgisinin olduğunu düşündüğünüz bir kursa götürebilirsiniz, örneğin çocuklar drama veya spor gibi sosyal aktivitelerde birbirleri ile epey iletişim içinde olup sosyal becerilerini geliştirebilirler. Teknolojik aletlerle zaman geçirmesinden çok dışarda veya evde arkadaşlarıyla oyun buluşmaları yapması sosyal beceri gelişimi için çok daha sağlıklı olacaktır.
Daha bağımsız hareket etmeyi öğrenmeyi ve özgüvenini geliştirebilmesi için ev içinde ona yaşına uygun bazı görevler verebilirsiniz, örneğin, oyuncaklarıyla oynaması bitince onları yerine koyması, evcil hayvanını beslemesi gibi.
Referanslar:
Freud S. (1905). Cinsellik üzerine. Payel Yayınları 1. Baskı (2017)
Gil E. (2016). Play in family therapy. New York: Guilford Press.
