13.aydan itibaren bebeklerin yüzde doksanı yürümeye başlamış olur. Ancak her çocuğun gelişim tablosu farklı olduğu için kimi çocuklar 9 aylıkken yürümeye başlayabileceği gibi kimilerinde bu süre 18 aya kadar çıkar.
13 aylık olan çocuğunuz, eşyalara tutunarak etrafta gezinebilir; yürüyebilir; kendi kendine oturabilir; emekleyerek basamak çıkabilir; bir yere tutunarak ayağa kalkabilir; yürürken aynı zamanda bir nesne taşıyabilir; saplı nesneleri itebilir; karşılıklı oturarak top yuvarlayabilir; el çırpabilir.
Başlangıçta bebeğiniz nesneleri kabaca avuçlar. Bu durum yerini zamanla başparmak ve işaret parmağında kullanıldığı bir yakalama hareketine bırakır. Başparmağı yeterli ve etkili bir şekilde kullanarak yakalama genellikle on iki ay civarında görülebilir. On üçüncü aydan itibaren çocuğunuzun el becerilerinin gelişmesiyle birlikte, uzanma ve yakalama en iyi şekilde başarılabilir.
Bilişsel gelişim
13 ve 18 . aylar arasında çocuklar aynı bilişsel gelişim özelliklerini göstermektedirler.
Bu aydan itibaren yürüme yeteneği kazanan çocuğunuzda, dış dünyayı keşfetme ve araştırma özgürlüğü oluşmuştur. Çünkü yürüme yeteneği ile birlikte deneyimleri de artmaya başlamıştır.
Çocuğunuz etrafındaki nesnelerin sahip olduğu özellikler ve bu nesnelerle neler yapabilecekleri konusunda oldukça meraklıdır. Elindeki bir oyuncağın düşmesi, yuvarlanması, elindeki bir nesne ile bir yere vurduğunda çıkan ses gibi birçok etkene karşı oldukça meraklıdırlar. Amaçlı olarak davranışlar göstermeye başladığı ve yeniliklerle ilgilenmeye başladıkları bu dönemde nesnelerle yapılabilecek yeni durumları keşfetme aşamasındadırlar. Amaçlı davranışlarını nesneleri yada oyuncaklarını amaçlarına uygun olarak kullanmaya başladıklarında gözlemleyebilirsiniz.
18.Aya kadar devam edecek olan bu dönem de çocuklar hareketleri tekrar etmekten hoşlanırlar. Örneğin; çekme hareketini sürekli tekrar eden davranışlar gösterirler.
13 aylık olan çocuğunuzda nesne devamlılığı halen kazanılmamış ve çocuğunuz nesneyi en son gördüğü yerde aramaktadır. Yani oyuncağı bir kabın altına koyup, kabı bir örtünün altına kaydırıp, oyuncağı bırakır ve boş kabı dışarı dışarı çıkardığınızda oyuncağı örtünün altında değil kabın altında arayacaktır. Çünkü görmedikleri bir hareketi hayal edemedikleri için, nereye saklandığını görmedikleri bir oyuncağı da arama girişiminde bulunmazlar. Bu durum 18. Aya kadar devam etmektedir.
Bu dönemde çocuğunuzun taklit etme yeteneği de gelişmeye başlar. Örneğin, çıkardığınız herhangi bir sesi çıkarabilir.
Dil gelişimi
On ikinci ay konuşmanın başlangıcı olarak kabul edilebilir ve bu dönem tek sözcük dönemi (12-18 ay) olarak adlandırılır. Çocuğunuz tek sözcük döneminde ilk anlamlı sözcüğünü söyler. İlk anlamlı sözcükleri “mama, dede, anne, bay bay” gibi bir iki heceden oluşur. Daha sonra “pisi pisi, hav hav” gibi sözcükleri de söylemeye başlar. İlk sözcükleri genellikle çevreden işittikleri ile oluşur. Bu dönemler arasında çocuğun anladığı sözcük sayısı, ürettiği sözcük sayısından daha fazladır. Bu durumun sebebi ise bilişsel gelişimin dil gelişiminden önde gitmesidir.
Bu aylar içinde çocuklar tek bir sözcük kullanarak, anlamlı kelimeler oluşturacak şekilde bir araya getirerek birleştirirler. Bu olaya “morgem” adı verilmektedir. Morgemlerin büyük bir kısmı günlük konuşmalarda kullanılan kelimelerdir. Örneğin, çocuk “su” dediğinde bunun “anne su ver” anlamında söylendiği annesi tarafından anlaşılır. Bakışın yönü, ses iniş–çıkışı, jest ve mimiklerin anlatıma katılımı çocuğun ifadesini belirlemede önemlidir. Başlangıçta söylenen bu tek kelimeler,konuşma ve etkinliğin birleşmesini sağlar. Örneğin “atdaa” kelimesi sokağa gitmeyi anlatır.
Birçok kelimenin anlamını bilir. “Topu bana ver.” gibi talimatları yerine getirebilir. 15. aydan sonra kelime dağarcığı iyice artan çocuğun her gün yeni bir sözcük öğrenmesi mümkün olmaktadır.
Sık sık duyduğu şarkıları söylemeye çalışır. Artık başarılı bir taklitçidir. Yetişkinlerin sık sık kullandıkları veya konuşmalardaki sözcükleri “yankı” gibi tekrarlarlar.
Dönemin sonlarına doğru 1-30 arasında sözcük söylerler.
Sosyal duygusal gelişim
Çocukların hem yürümeye hem de tek tek kelimeleri söylemeye başlaması sosyalleşmesini arttıran etmenlerin başında gelir.
Bir yaşına kadar çocuk, kendisi için büyük önem taşıyan anneye bağımlı iken bir yaşını geçince bu bağımlılıkta bir değişim başlar. Bir yanda bağımlı kalma eğilimini korurken diğer yandan başına buyruk ve dediğim dedik olmak ister. Anneye boyun eğme ile başkaldırma arasında bocalar. Bu dönemde sizin ilginize ve varlığınıza ihtiyacı olmasına rağmen yavaş yavaş sizin desteğinizle kendine olan güveni de artmaya başlar. Kendine olan güveninin artmasıyla ve sizden bağımsız olmak istemesiyle birlikte başkalarıyla iletişim kurma konusunda hala yetersizdirler. Çünkü tanımadığı diğer kişilere karşı ürkek ve endişeli davranışlar göstermektedirler.
Bu ay içinde çevresinde bulunan kişilerin ilgi odağı olmak isterler. İlgi çekmek için gülümseme, ağlama, bağırma, çekiştirme gibi davranışlar gösterirler. Oyuncakları ve etrafındaki kişileri asla paylaşmak istemezler. Çevresindeki kişilerle oyuncak için kavgaya eder yada kendiliğinden verdiği bir oyuncağı biraz sonra ağlayarak geri ister. Bu durum bu dönem çocuklarının tipik özelliğidir.
Artık duygularının da farkına varmaya başlayan çocuğunuz yeni karşılaştığı durumlarda duygularını ifade eden sesler çıkarmaya başlar.
14. Ay Bebek Gelişimi
Hareket-motor gelişim
13.ayda gösterilen gelişim özellikleri bu dönemde de devam etmekle birlikte çocuğunuz; yardımsız ayakta durabilir; yürüyebilir; ne istediğini anlatmak için eli ile hareketler yapar; yürürken bir nesne taşıyabilir; eline çatal kaşık kullanabilir; eğilerek yerden bir cismi alabilir, kısa mesafeye top atabilir.
Aynı zamanda el becerilerini kullanabilecekleri oyunları severek oynar. 2 küplü kuleye 3. küpü ekleyebilir; bir nesneyi bir kutunun içine koyabilir; kalem verildiğinde karalama yapabilir. Bu gelişim özellikleri ileriki dönemlerde de daha gelişerek devam etmektedir.
Bilişsel gelişim
Yürümesiyle özgür davranışlar göstermeye başlayan çocuğunuz bu dönemde de etrafındaki dünyayı keşfetme ve merak duygusu artarak devam etmektedir. Çünkü çocuklar etraflarında gördükleri tüm yeni nesneleri dokunarak tanımaya çalışırlar; dokunmak bu dönem çocukları için önemli bir öğrenme aracıdır.
Bu dönemden itibaren sadece çıkardığınız sesleri taklit etmekle kalmazlar, sizi güldüren davranışların da farkına varıp bu davranışları da taklit etmeye ve tekrarlamaya başlayabilirler. Evin içindeki eşyaları koyduğunuz yerde arama davranışı göstererek özelliğini söylediğiniz bir nesneyi verebilirler. Bir önceki dönemde de görülen, oyuncağı ilk saklanan yerde arama davranışı halen devam emektedir.
Dil gelişimi
On ikinci ay konuşmanın başlangıcı olarak kabul edilebilir ve bu dönem tek sözcük dönemi (12-18 ay) olarak adlandırılır. Çocuğunuz tek sözcük döneminde ilk anlamlı sözcüğünü söyler. İlk anlamlı sözcükleri “mama, dede, anne, bay bay” gibi bir iki heceden oluşur. Daha sonra “pisi pisi, hav hav” gibi sözcükleri de söylemeye başlar. İlk sözcükleri genellikle çevreden işittikleri ile oluşur. Bu dönemler arasında çocuğun anladığı sözcük sayısı, ürettiği sözcük sayısından daha fazladır. Bu durumun sebebi ise bilişsel gelişimin dil gelişiminden önde gitmesidir.
Bu aylar içinde çocuklar tek bir sözcük kullanarak, anlamlı kelimeler oluşturacak şekilde bir araya getirerek birleştirirler. Bu olaya “morgem” adı verilmektedir. Morgemlerin büyük bir kısmı günlük konuşmalarda kullanılan kelimelerdir. Örneğin, çocuk “su” dediğinde bunun “anne su ver” anlamında söylendiği annesi tarafından anlaşılır. Bakışın yönü, ses iniş–çıkışı, jest ve mimiklerin anlatıma katılımı çocuğun ifadesini belirlemede önemlidir. Başlangıçta söylenen bu tek kelimeler,konuşma ve etkinliğin birleşmesini sağlar. Örneğin “atdaa” kelimesi sokağa gitmeyi anlatır.
Birçok kelimenin anlamını bilir. “Topu bana ver.” gibi talimatları yerine getirebilir. 15. aydan sonra kelime dağarcığı iyice artan çocuğun her gün yeni bir sözcük öğrenmesi mümkün olmaktadır.
Sık sık duyduğu şarkıları söylemeye çalışır. Artık başarılı bir taklitçidir. Yetişkinlerin sık sık kullandıkları veya konuşmalardaki sözcükleri “yankı” gibi tekrarlarlar.
Dönemin sonlarına doğru 1-30 arasında sözcük söylerler.
Sosyal duygusal gelişim
Çocukların hareket becerilerinin gelişmesiyle birlikte merakları ve çevreye olan ilgileri de artar. Çevreye olan ilgileri onların çevreyle olan iletişimlerinin gelişmesine imkan sağlar.
Bu aylarda çocuğunuz her ne kadar bağımsız hareket etmek istese anne ve baba olarak hala onun hayatındaki en önemli ve vazgeçilmez kişi olarak yer almaya devam edersiniz. Bu yüzdendir ki sizin ilginize çok ihtiyacı vardır, sizinle olan yakın ve doyurucu iletişimi kendisine olan güvenini artırarak sosyalleşmesine yardımcı olacaktır.
14.ay çocukların çevre ile inatlaştığı aydır. Ne yapmak, ne yemek, ne giymek istediği (yazın kısa kollu tişört giymede diretmesi) konusunda kendi istediklerini yaptırma konusunda ısrarcı olmaya başlayabilir. Bu dönemler içinde çocuklar çevrelerine karşı meraklı oldukları için her şeye dokunmak araştırmak isterler ve bu yüzden de kimsenin onu durdurmasını istemezler.
Kendi duygularını anlamaya başlayan çocuğunuz bu ay içinde etrafındaki kişilerin duygularını da yavaş yavaş anlamaya başlar. Bunun için karşısındaki konuşurken sık sık onun yüzüne bakarak duygularını anlamlandırmaya çalışır. Konuşan kişinin yaşadığı duyguları çocuğa anlatması, onun anlamlandırmasını kolaylaştıracağı için önemlidir.
15. Ay Bebek Gelişimi
Hareket-motor gelişim
Bu dönemde çocuğunuzun göstermesi gereken motor beceriler şunlardır; kendi başına yürüyebilir; emekleyerek merdiven çıkabilir; çömelir ve ayağa kalkabilir; taklit ederek top yuvarlayabilir; çubuğa 4 halka geçirebilir; 3 küple kule yapabilir; küçük nesneleri dar ağızlı bir kaba atarak çıkarabilir; giyinirken kolunu uzatabilir; ayakkabı ve çoraplarını ayaklarından çıkarabilir; kitap sayfalarını kendi açabilir. Bu gelişim özellikleri ileriki dönemlerde de daha da gelişerek devam etmektedir.
Bilişsel gelişim
Çocuğunuzun diğer alanlarında görülen büyük gelişmeler bilişsel gelişimle beraber artarak devam etmektedir.
Çocuğunuz da 13 ve 14. Ayda görülen; taklit etme, mekândaki eşyaları arama ile özelliği söylenilen nesneyi istenildiğinde verme gelişimleri devam ederken bu dönemde farklı gelişim özellikleri de görülmeye başlar.
Etrafındaki nesnelere meraklı olan çocuğunuz dokunduğu nesnelerin farklı özelliklerini keşfetmeye başlar. Örneğin, nesnenin yumuşak mı? Sert mi olduklarını anlamaya çalışır. Amaçlı davranışlar göstererek merak ettiği nesneleri parmağıyla işaret edebilir. Etrafında bulunan aile bireylerini iyice tanımaya başlayan çocuğunuz ortamdan kaybolan birini arama davranışı göstermeye başlar.
Dil gelişimi
On ikinci ay konuşmanın başlangıcı olarak kabul edilebilir ve bu dönem tek sözcük dönemi (12-18 ay) olarak adlandırılır. Çocuğunuz tek sözcük döneminde ilk anlamlı sözcüğünü söyler. İlk anlamlı sözcükleri “mama, dede, anne, bay bay” gibi bir iki heceden oluşur. Daha sonra “pisi pisi, hav hav” gibi sözcükleri de söylemeye başlar. İlk sözcükleri genellikle çevreden işittikleri ile oluşur. Bu dönemler arasında çocuğun anladığı sözcük sayısı, ürettiği sözcük sayısından daha fazladır. Bu durumun sebebi ise bilişsel gelişimin dil gelişiminden önde gitmesidir.
Bu aylar içinde çocuklar tek bir sözcük kullanarak, anlamlı kelimeler oluşturacak şekilde bir araya getirerek birleştirirler. Bu olaya “morgem” adı verilmektedir. Morgemlerin büyük bir kısmı günlük konuşmalarda kullanılan kelimelerdir. Örneğin, çocuk “su” dediğinde bunun “anne su ver” anlamında söylendiği annesi tarafından anlaşılır. Bakışın yönü, ses iniş–çıkışı, jest ve mimiklerin anlatıma katılımı çocuğun ifadesini belirlemede önemlidir. Başlangıçta söylenen bu tek kelimeler,konuşma ve etkinliğin birleşmesini sağlar. Örneğin “atdaa” kelimesi sokağa gitmeyi anlatır.
Birçok kelimenin anlamını bilir. “Topu bana ver.” gibi talimatları yerine getirebilir. 15. aydan sonra kelime dağarcığı iyice artan çocuğun her gün yeni bir sözcük öğrenmesi mümkün olmaktadır.
Sık sık duyduğu şarkıları söylemeye çalışır. Artık başarılı bir taklitçidir. Yetişkinlerin sık sık kullandıkları veya konuşmalardaki sözcükleri “yankı” gibi tekrarlarlar.
Dönemin sonlarına doğru 1-30 arasında sözcük söylerler.
Sosyal duygusal gelişim
Bu dönemde çocuklar hırçın davranışlar göstermeye başlarlar. İstedikleri bir şey olmayınca aniden sinirlenebilirler. Ama bu durum kısa süreli olarak yaşanmaktadır. Yaşanan bu ani kızgınlıklar hep en olmadık yerlerde karşınıza çıkar. Özellikle bir yemekte yada alışveriş yaparken. Böyle ortamlarda hırçınlaşmalarının nedeni ise fazla gürültülü yerlerde uyarıldıkları ve sizin dikkatinizi kendi üzerinde toplayamadıkları içindir. Aynı zamanda kızgınlık, mutluluk, korku gibi duygu değişimlerini de bu dönemde sıklıkla yaşamaktadırlar.
Çocuklar büyükleri taklit etmekten ve tekrarlamaktan oldukça zevk alırlar. Büyüklerin taklidinin yapılması onlar için önemli bir öğrenme şeklidir. Bu dönemde de yapmış olduğunuz dokunsal hareketlerinizi taklit ederler. Özellikle başka bir çocuğu ya da oyuncak bir bebeği sevdiğinizde sizi gözlemleyerek aynı davranışı gösterirler.
Daha önceki aylarda sadece komik şeylere gülen çocuğunuz bu ay içinde sizi güldüren davranışların da farkına varıp bu davranışları tekrarlamaya başlarlar. Yani artık sadece eğlendirilmeyi beklemez, sizi eğlendirmeye çalışır.
